Uzależnienie od Internetu to nowa pułapka, w którą wpadamy, gdy zaczynamy wierzyć, że coś lub ktoś poza nami samymi wypełni pustkę i lęk, które są w nas - że zrobi to - tym razem - Internet.
Komputery i
Internet oprócz tego, co w nich dobre i pożyteczne niosą z sobą różne
niebezpieczeństwa, w tym także możliwość uzależnienia. Wraz z rozwojem
techniki do starych, dobrze poznanych uzależnień, takich jak
uzależnienie od alkoholu, kolejno dochodzą nowe. Jednym z nich jest
uzależnienie od Internetu. Zjawisko to stale się nasila i świadomość
tego ma część internautów, często dyskutując w sieci na ten temat.
Komputer
i Internet podobnie jak inne media w naszym domu staje się szybko
centralnym punktem. Jest włączony bez przerwy. Ważne jest to, jak z
niego korzystamy, ale także to, do czego nam służy. Kiedy komputer
staje się sposobem na nasze stresy, frustracje, kiedy zastępuje nam
przyjaciół i rodzinę lub uciekamy od problemów i chcemy zapomnieć o
kłopotach, to w takim kontekście każda czynność związana z komputerem
czy Internetem może stać się nałogowa.
Uzależnienie rozwija się
stopniowo i niezauważalnie, wypierając dotychczasowe zainteresowania,
obowiązki ? najpierw drugorzędne, potem podstawowe, stając się wreszcie
jedynym sposobem na życie. Pierwsze objawy najczęściej spostrzega
najbliższa rodzina, choć początkowo mylnie interpretuje je jako
pozytywne zainteresowanie informatyką.
Utrwaleniu tego nawyku
sprzyja brak dezaprobaty społecznej i znikoma świadomość
niebezpieczeństwa. To główne przyczyny tego, ze uzależnienie rozwija
się w ukryciu i osoby, które zgłaszają się po pomoc często są w późnej
fazie tego procesu. Dysfunkcja zachowań jest odwrotnie proporcjonalna
do wieku. Im młodsza osoba tym większe i bardziej widoczne kłopoty.
Według dostępnych w Internecie badań około 21% Polaków w wieku 15-65
lat w czerwcu 2003 roku korzystało z Internetu. W dużych miastach
odsetek ten jest większy. Wśród Internautów przeważa młodzież, dla
której komputer stał się podstawowym narzędziem pracy, nauki i
rozrywki. Często z przewaga tego ostatniego. Trudno określić, jaka
ilość osób jest uzależniona lub jest tym uzależnieniem zagrożona. Do
naszej poradni zgłasza się lub jest zgłaszanych średnio jeden, dwóch
pacjentów w miesiącu. W terapii pozostaje połowa. Najczęściej są to
młodzi mężczyźni ? licealiści i studenci, którzy stanowią prawie 80 %
wszystkich zgłaszających się osób z tym problemem. Bardzo często
towarzyszą im rodzice i to pod ich naciskiem decydują się na rozmowę z
psychologiem. Ci młodzi ludzie nie mają poczucia choroby ani potrzeby
leczenia, chociaż nie zaprzeczają ilości strat i przykrych doświadczeń
związanych z ,,odstawieniem'' Internetu. Czas, który spędzają
korzystając z sieci nie wydaje im się stracony, nie widzą związku
przyczynowego pomiędzy Internetem a swoimi kłopotami. Do najczęściej
zgłaszanych skutków uzależnienia w tej grupie wiekowej należy
zaniedbywanie nauki i obowiązków domowych, zapominanie o posiłkach,
utrata zainteresowań i zbyt duża ilość czasu spędzana przy komputerze.
Pacjenci
w wieku średnim często są uzależnieni krzyżowo tzn. oprócz uzależnienia
od Internetu są również uzależnieni np. od hazardu, alkoholu.. Uciekają
w Sieć od swojego nałogu, od rozwiązywania własnych, poważnych
problemów. Są świadomi związku pomiędzy ich samopoczuciem i
funkcjonowaniem a niewłaściwym korzystaniem z Internetu. Najczęściej są
po wielu samodzielnych, nieudanych próbach odzyskania kontroli. Ich
motywacja do leczenia jest znacznie większa niż w poprzedniej grupie
wiekowej. Charakterystyczne jest także u tych osób silne
zainteresowanie różnymi formami internetowego ,,seksu''. Bywa, że
poszukują tam partnerów seksualnych. Ta grupa pacjentów prezentuje
silne zaburzenia w sferze uczuć i emocji, a także obniżony nastrój.
Zaniedbują swoją rodzinę i pracę - maja często kłopoty finansowe.
Kobiety
zgłaszają się bardzo rzadko - średnia wieku to trzydzieści lat i
więcej. Najwięcej czasu spędzają na czatach. Forma czatu jest dla nich
najwygodniejsza - pozwala kontrolować sytuację w domu, a jednocześnie
przebywać ,,poza nim''.
Czasem do poradni przychodzą rodzice lub partnerzy uzależnionej osoby szukając odpowiedzi na pytanie: co robić?
Oto
typowy schemat rodzinny. Pojawia się komputer. Młody człowiek coraz
więcej czasu spędza w domu, zamknięty w pokoju z komputerem. Rodzice
początkowo są zadowoleni. Dziecko jest w domu, zajmuje się samo sobą.
Cichną spory na temat późnych powrotów do domu: gdzie był i z kim?
Dlaczego nigdy go nie ma w domu i nie uczy się. Wszyscy są zadowoleni.
Młody człowiek jest pozytywnie zainteresowany techniką i światem.
Pierwsze odpadają zajęcia dodatkowe, obowiązki domowe, potem dalsi
koledzy i koleżanki, zawęża się krąg znajomych i tematów do rozmów.
Wszystko dzieje się w sieci. Rzeczywistość jest mniej interesująca niż
świat wirtualny. W końcu pojawiają się kłopoty w szkole, na uczelni, w
pracy. Je, rozmawia, zasypia i budzi się przy komputerze. Z czasem ta
pasja staje się jedną z niewielu czynności, których chce doświadczać.
Albo
inny schemat. Zakładasz stałe łącze. Masz nieograniczony dostęp do
sieci i coraz częściej korzystasz z niej. Pewnego dnia trafiasz na
czat. Nagle okazuje się, że masz coś do powiedzenia, że ktoś chce z
tobą rozmawiać, powierzać swoje najskrytsze myśli i sekrety. Zawierasz
przyjaźnie i dzieje się to tak szybko i bez wysiłku, że chętnie ulegasz
złudzeniu, że znalazłeś właściwe miejsce dla siebie. Wszyscy cię
akceptują. Masz mnóstwo znajomych, o czym dotychczas mogłeś tylko
marzyc lub osiągać to dużym wysiłkiem.
Wszystko w twoim życiu staje się podporządkowane tej jednej czynności - byciu w sieci.
Kiedy
rodzina zaczyna protestować lub próbuje odciągnąć cię od komputera
zaczynasz kłamać, że robisz coś ważnego. Wielogodzinne przebywanie w
Internecie wywołuje w tobie coraz większa niechęć do życia w
rzeczywistości. Świat wirtualny jest prostszy, przyjemniejszy i bez
stresu. Kiedy coś w nim jest niewygodne wyłączasz komputer lub po
prostu zmieniasz okienko. W sieci nie istnieją twoje wady,
niedoskonałości czy słabości - chyba, ze sam o tym napiszesz.
Zbyt
długie przesiadywanie przed komputerem ma niekorzystny wpływ na układ
nerwowy. Może pojawiać się rozdrażnienie, zwiększona pobudliwość,
kłopoty z koncentracja uwagi, brak łaknienia. W sytuacji, kiedy
zabraknie komputera lub sieci, zaburzenia te mogą zostać wzmocnione lub
pojawiają się inne przykre stany emocjonalne takie jak złość, poczucie
bezsensu, nudy, depresja, poczucie winy czy obsesyjna potrzeba bycia w
sieci.
Spróbujmy odpowiedzieć sobie na kilka ważnych
pytań dotyczących naszego związku z Internetem, które mogą przybliżyć
nas do określenia problemu uzależnienia od Internetu:
- czy ktokolwiek zwracał ci uwagę, że za dużo czasu spędzasz przy komputerze;
- ile razy dziennie myślisz o wejściu do Internetu;
- czy bardzo nudzisz się kiedy nie możesz korzystać z sieci;
- ile razy obiecywałeś sobie, że usiądziesz tylko na chwilę i nie dotrzymałeś danego sobie słowa;
- ile razy zaspałeś do szkoły czy pracy bo za długo korzystałeś z sieci;
- ile razy rezygnowałeś ze spotkań z przyjaciółmi, wypadów do kina, sportu aby zostać w domu przy komputerze.
Leczenie-terapia,
to próba doprowadzenia pacjenta do takiego opanowania umiejętności
radzenia sobie z problemami, aby sprzyjało to zerwaniu z uzależnieniem.
Ponieważ podstawowe mechanizmy wszystkich uzależnień są podobne,
ułatwia to proces leczenia. Często problem uzależnienia dotyka osób,
które już wcześniej cierpiały z powodu różnych zaburzeń emocjonalnych,
a nałóg jest odzwierciedleniem tego, co w nich się dzieje. W terapii
posługujemy się różnymi metodami leczenia. Metody leczenia dobieramy do
osobowości i potrzeb indywidualnych pacjenta. Trzeba skoncentrować się
nie tylko na samym uzależnieniu, ale przede wszystkim na
najważniejszych problemach pacjenta. Warto zacząć od znalezienia
wewnętrznej potrzeby zmiany i wzmocnienia motywacji do leczenia. Nacisk
można położyć na poprawę funkcjonowania w sytuacji stresu, frustracji,
konfliktów. Można zastosować klasyczne technik radzenia sobie z
problemami, ze złością czy agresją.
W Polsce nie ma jeszcze
grup samopomocowych dla osób uzależnionych od Internetu (typu AA), ale
istnieje pewna odmiana takich grup w Internecie. Osoby zainteresowane tematyką uzależnienia od sieci mogą znaleźć dodatkowe informacje pod adresami:
http://www.findingstone.com/services/tests/_onlineaddictiontest.htm
http://www.netaddiction.com/
http://psychcentral.com/netaddiction/
Komputer
stał się nieodłączną częścią naszego życia, pracy i nauki. Uzależnienie
od Internetu to coraz większy problem. Szczególnie narażona jest
młodzież. Czy jesteśmy przygotowani, żeby im pomóc?
Mariola Wragacka, psycholog
zrodlo: http://www.wargacka.pl/artykul.htm
