Koncert kończący seminarium praktyczne VoicEncounters „Odzyskiwanie głosów” będzie okazją do przypomnienia artystów, z którymi Teatr ZAR współpracował przez lata. Wystąpią członkowie Teatru ZAR z gościnnym udziałem śpiewaków z rodziny Pilpanich oraz z zespołu Tempvs Fvgit. Podczas koncertu wystąpią również uczestnicy warsztatów „Tradycyjne polifonie swańskie” i „Polifonie z Korsyki”.
Koncert będzie muzyczną podrożą do miejsc i ludzi, których zespół spotykał podczas wypraw w poszukiwaniu pieśni kształtujących jego tożsamość. Rodzinę Pilpanich Jarosław Fret i Kamila Klamut spotkali w 2001 roku, podczas wyprawy do Swanetii, gruzińskiej prowincji najwyższej części Kaukazu. Spotkanie z rodziną Pilpanich w 2002 roku odegrało ważny moment w formowaniu się zespołu, gdyż w jego wyniku grupa przyjęła nazwę „ZAR”, używając tytułu pieśni pogrzebowych wykonywanych przez Swanow. Swańskie polifonie należą do najstarszych form muzyki religijnej chrześcijańskich kościołów wschodnich, których rdzeń stanowią pieśni o wielowiekowej tradycji, korzeniami sięgające początków naszej ery i będące prawdopodobnie najstarszymi formami polifonii.
Z kolei pierwsze spotkanie z Tempvs Fvgit odbyło się w roku 2006, w trakcie wyprawy Teatru ZAR na Korsykę, gdzie zespół poszukiwał materiału muzycznego do spektaklu „Cesarskie cięcie. Próby o samobójstwie”. Członkowie grupy wysłuchali wówczas mszy „Vultum Tuum”, której elementy na stałe wpisały się w muzyczne działania Teatru.
Teatr ZAR, kultywując etos pracy grupowej, realizuje projekty artystyczne poprzez długoletnie poszukiwania źródłowe, którym każdorazowo towarzyszy proces kształtowania nowego języka teatralnego, opartego na muzyce z rozmaitych tradycji. Teatr ZAR jest międzynarodowym zespołem, którego skład formował się w trakcie cyklicznych wypraw badawczych do Gruzji w latach 1999–2003. Podczas tych podróży grupa zebrała materiał muzyczny, esencją którego są wielowiekowe pieśni polifoniczne, które sięgają korzeniami początków naszej ery i stanowią prawdopodobnie najstarszą formę wielogłosu. „Zar”, od którego grupa wzięła swą nazwę, to nazwa pieśni pogrzebowych wykonywanych przez Swanów, zamieszkujących wysokie rejony Kaukazu w północno-zachodniej Gruzji. Praca zespołu wypływa z przekonania, że teatr, wbrew greckiemu thea – widzenie, nie powinien być wyłącznie oglądany, lecz przede wszystkim słuchany.
ZAR przynosi teatr sprzed podziału na gatunki i style, podejmując tematy wydawałoby się zarezerwowane we współczesnym świecie dla religii, działając w przekonaniu, które płynie z polskiej myśli romantycznej, iż zadania sztuki są nie tylko komplementarne wobec religijnego poruszenia, lecz potrafią zapełnić dynamiczną lukę między codziennością a transcendencją. Juliusz Osterwa, który jako jeden z nielicznych starał się zrealizować praktycznie te idee, i z którego myśli czerpał m.in. Jerzy Grotowski, zapisał w swych notatkach zdanie o tym, że „Bóg stworzył teatr dla tych, którym nie wystarcza Kościół”.
Zrealizowany w latach 2003–2009 tryptyk „Ewangelie dzieciństwa” jest kulminacją trwających ponad dziesięć lat poszukiwań i rozwoju Teatru ZAR. Spektakl miał swoją premierę w Barbican Centre w Londynie, następnie był prezentowany w Los Angeles, we Wrocławiu, Florencji, w San Francisco, Chicago, Sibiu w Rumunii oraz w Legnicy, Szczecinie i Bydgoszczy. W październiku 2010 roku tryptyk uhonorowany został Wrocławską Nagrodą Teatralną. Druga część dzieła, „Cesarskie cięcie. Próby o samobójstwie”, prezentowana podczas Festiwalu Fringe w Edynburgu w sierpniu 2012 zdobyła prestiżowe nagrody: Total Theatre w kategorii Teatr fizyczny oraz Herald Angel.
Obecnie Teatr ZAR pracuje nad nowym projektem „Armine, Sister”, dedykowanym kulturze ormiańskiej i realizowanym poprzez wyprawy i studia nad ormiańską historią i tradycją.
Wstęp na koncert jest wolny.
www.grotowski-institute.art.pl
