Pojawia się i znika
Archeologia scenografii Małgorzaty Szczęśniak
12 lipca 2013 20:00 wernisaż
Koncepcja i projekt wystawy Aleksandra Wasilkowska
„Pojawia się i znika” to wystawa oparta o teatralną archeologię, kolaż fragmentów prac słynnej polskiej scenografki Małgorzaty Szczęśniak związanej z Nowym Teatrem w Warszawie. Jej rysunki, szkice koncepcyjne, fragmenty scenografii i kostiumów, fantomy jej wspomnień zostały na nowo zinterpretowane przez kuratorkę wystawy Aleksandrę Wasilkowską. Powstał nowy scenariusz, zbudowany z kolekcji miejsc i wybranych lejtmotywów scenografii Szczęśniak.
Wystawa rozpoczyna się na placu przed wejściem do hali MPO - obecnej siedziby Nowego Teatru - spekulacją na temat przyszłości teatru za kilka dekad oraz próbą odpowiedzi na pytanie postawione w przedstawieniu „Kabaret warszawski”: Czym byłby świat bez nas? - czyli bez teatru.
Dalsze zwiedzanie to spacer akustyczny przez zakamarki hali i labirynt przestrzeni. Wystawa pokazuje w sposób subiektywny i fragmentaryczny charakterystyczne dla Szczęśniak działania i koncepcje: ruch, performatywność przestrzeni, zatarcie granicy pomiędzy sceną a widownią, przekraczanie logiki rzeczywistości, tworzenie obrazów surrealistycznych, schyłkowych i karnawalicznych jednocześnie.
„Mogę powiedzieć, że nie lubię teatru, jest to przestrzeń zamknięta i klaustrofobiczna. Źle się czuję w zamkniętych, małych i ciemnych przestrzeniach. W tradycyjnym teatrze wszystko jest konwencjonalne i ograniczające ze wszech stron możliwości oddechu zarówna dla widza, jak i dla aktora. Jedyny sposób, żeby to zmienić, to zburzyć niepotrzebne granice, stworzyć przestrzenie otwarte, zgodne z rytmem natury i rytmem człowieka. Logika to szaleństwo uporządkowanej abstrakcji. Zaczynam więc od tej idei, by się nie nudzić, nie ograniczać, czuć otwartość przestrzeni, a co za tym idzie otwartość myśli i idei. Możliwość eksploracji. Możliwość zachłyśnięcia się otwartością przestrzeni, w której rozgrywane są nasz teatr.”
Małgorzata Szczęśniak. Fragment rozmowy z Aleksandrą Wasilkowską, 2 lipca 2013
Możliwość archeologii sceny pamięci
Archeologia scenografii to wejście w głąb pamięci teatru, wędrówka w głowie scenografa, zamieszkałej nie tylko przez pojedyncze obrazy i wyglądy, ale przez całe kosmosy światów powołanych do istnienia w wyobraźni, zmaterializowanych w teatrze tą dziwną fantomową obecnością. Teatr, pozostając na zawsze miejscem spotkania, dialogu i wymiany aktorów z widzami, jest bardzo szybko zmieniającą się dziedziną sztuki. Poszukuje nieprzerwanie i z niesamowitą intensywnością nowych możliwości wypowiedzi, nowego języka. Praktycznie każde dziesięciolecie stanowi epokę w teatrze. Zmieniają się upodobania, technologie, pojawiają się młodzi twórcy z odmiennym odczuwaniem świata. W tym nurcie zawsze tkwią słupy milowe, do których można się odwoływać i porównywać. Niewątpliwie dzieło Małgorzaty Szczęśniak stanowi dziś jeden z centralnych punktów europejskiej scenografii. Niewielu jest takich gigantów. To dzieło skomplikowane, wielowarstwowe, o długiej już historii wewnętrznej, z rozwidlającymi się ścieżkami: teatralną i operową, a zarazem dzieło bardzo spójne, konsekwentne, jednolite, nieomal ewolucyjne.
Archeologii pamięci nie można przeprowadzać samemu. Dlatego tak cenna jest obecność przy tej wystawie Aleksandry Wasilkowskiej, która sama zajmuje się scenografią, wyprowadzając swoje teatralne idee z przestrzeni architektury. Oddalona nieuchronnie pokoleniowym dystansem zobaczyła prace Małgorzaty Szczęśniak na własny sposób, przepuściła przez osobiste uniwersum wyobraźni, wchodząc natychmiast w dialog z labiryntem znaczącego i ukrytego. Ta dodatkowa warstwa nałożona na pierwotny układ zmienia wystawę w przestrzeń wielu dyskursów, które mają szansę namnożyć się w konfrontacji z widzami.
Piotr Gruszczyński
Małgorzata Szczęśniak – scenografka. Autorka języka wizualnego – przestrzeni i kostiumów – w przedstawieniach teatralnych i operowych Krzysztofa Warlikowskiego. Współtwórczyni poetyki jego teatru. Artyści współpracują z sobą od czasów uniwersyteckich. Zrealizowali wspólnie ponad czterdzieści przedstawień teatralnych i kilkadziesiąt operowych na najbardziej prestiżowych scenach w Polsce i za granią m.in. w: Hamburgu, Stuttgarcie, Bonn, Mediolanie, Hanowerze, Zagrzebiu, Tel Avive, Paryżu, Brukseli, Madrycie i Londynie. Jej debiutem w operze był spektakl „The Music Programme" Roxany Panufnik w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Jest także autorką kostiumów i przestrzeni do spektakli baletowych i rożnych form muzyki współczesnej m.in. w ramach festiwalu Warszawska Jesień i Holland Festival.
Przygotowywała również dyplomy w szkołach teatralnych w Krakowie, Wrocławiu, Łodzi i Tel Avivie. Współpracowała także z takimi reżyserami, jak: Jan Peszek, Grzegorz Jarzyna, Gadi Roll, Christian Pétron, Izabela Cywinska, Ewa Wycichowska.
Francuski Związek Krytyków Teatralnych, Muzycznych i Tańca przyznał Małgorzacie Szczęśniak nagrodę za najlepszą scenografię w sezonie 2009/2010 za spektakl „(A)pollonia”.
Brała udział w wystawach:
1990 - Quadriennale Scenografii, Praga
1994 - Wystawa Młodych Scenografów, Centrum Scenografii Polskiej, Oddział Muzeum Śląskiego, Katowice
2007 - „Rzeczywistość transformacji – transformacja rzeczywistości” (kurator Paweł Wodziński)
Quadriennale Scenografii, Praga
Narodowa Galeria Sztuki „Zachęta”, Warszawa
2008 - „Pojawia się i znika bez śladu” indywidualna wystawa projektów scenograficznych Małgorzaty Szczęśniak, La „Bellone” Maison du Spectacle, Bruksela
2011- Prague Quadrennial of Performance Design and Space, Praga
- specjalny gość z referatem „Czym jest scenografia”
Projekt wystawy/Kuratorka: Aleksandra Wasilkowska
Dramaturgia: Piotr Gruszczyński
Muzyka: Paweł Mykietyn
Grafika: Studio Noviki
Wernisaż: 12 lipca 2013 20:00
Wystawa potrwa do 31 sierpnia 2013
Godziny otwarcia wystawy:
Poniedziałek – zamkniete
Wtorek – niedziela 12.00 - 20.00
Nowy Teatr
Madalińskiego 10/16
Wstęp wolny
WWW.NOWYTEATR.ORG
