Ludność świata przekroczyła już 7,5 miliarda osób, a średnia długość życia człowieka – 70 lat [i]. Postępu cywilizacyjnego nie sposób zatrzymać, niepodobna także poprzestać na tradycyjnych technikach tworzenia sztuki. A jednak mimo tego często odwołujemy się do klasyki, wraca również moda retro – nie tylko w obszarze ubioru. Także odzwierciedlania rzeczywistości, w tym ludzkich postaci.
Istota portretu
Główną treścią portretu jest twarz człowieka. Jednak o wartości dzieła decyduje sposób jej przedstawienia oraz technika wykonania obrazu. Klient zwykle oczekuje możliwie najbardziej korzystnego, ale także prawdziwego ukazania wizerunku osoby portretowanej (najczęściej samego siebie). Artysta, zobowiązany sprostać temu oczekiwaniu, ustala optymalną technikę wykonania, biorąc pod uwagę szereg elementów, jak stopień trudności, sposób ekspozycji, określoną manierę – nawiązanie do techniki określonego klasycznego twórcy, itp. Ważne są także umiejętności malarza i jego doświadczenie. Wszystko to omawiane jest z artystą przed przystąpieniem do pracy, bowiem ma istotny wpływ na cenę przyszłego dzieła.
Bez modela
Postęp techniczny przełomu XX i XXI wieków sprawił, że obecnie osoba portretowana nie musi spędzać wielu godzin w atelier artysty, pozując mu do obrazu. Fotografia, jakkolwiek sama w sobie stała się odrębną, mocno rozwiniętą dziedziną sztuki, spełnia również funkcję poniekąd „ogniwa pośredniego”; model ma możliwość zamówienia profesjonalnej sesji zdjęciowej i wybrania tego zdjęcia, które jego zdaniem najlepiej posłuży malarzowi. Malowanie portretów jest nie lada sztuką i nie każdy artysta malarz jest dobrym portrecistą. Dlatego zdjęcie musi być wykonane przez dużej klasy fotografika, przy użyciu sprzętu zapewniającego najwyższą jakość.
Techniki i materiały malarskie
Współcześni malarze nie unikają stosowania technik i materiałów, które były znane od wielu wieków. Nadal portrety malowane są techniką olejną na płótnie lub desce, choć dzisiejsze farby sporządzane są ze składników syntetycznych, a nie roślinnych (co sprawiało, że były drogie i nie każdego malarza było stać na ich zakupienie). Do łask powróciła znana od starożytności tempera, której użycie nie wymaga wcześniejszego gruntowania płótna, co znacznie skraca czas powstania obrazu. Wciąż nie wyszły z użycia gwasz i akwarela. W II połowie XX wieku upowszechniło się malarstwo akrylowe – technika najbardziej uniwersalna, z możliwością malowania na najróżniejszych podłożach: papierze, płótnie, drewnie, metalu, płycie wiórowej, także na ścianie i murze. Farby akrylowe nie wymagają użycia rozpuszczalnika, wystarczy woda. Malowidło schnie najdłużej godzinę, po czym jest wyjątkowo trwałe i wytrzymuje wiele lat bez specjalnych zabiegów konserwatorskich.
Pastel jest specyficzną techniką malarską, polegającą na użyciu kolorowych „kredek”. Malarską, nie graficzną, ze względu na właściwości. Do stosowania w zasadzie na podłożach papierowych i nietrwała, technika ta jest jednak często wykorzystywana do malowania portretów, które w celach ochronnych umieszcza się pod szkłem.
Nie tylko malarstwo
Nie brakuje także chętnych na portrety graficzne i drukowane. Artyści graficy pracują ołówkiem, natomiast drukowanie odbywa się techniką linorytu lub drzeworytu. Na tych podłożach rzeźbi się wzór za pomocą dłut i noży, tworząc matrycę graficzną. W powstałych wyżłobieniach umieszczana jest farba, a odbitki wykonywane są na podłożach papierowych ręcznie, za pomocą kostki introligatorskiej.
Zupełnie nową techniką jest grafika cyfrowa; polega ona na zadrukowaniu podłoża za pomocą cyfrowej maszyny drukarskiej wprost z pliku komputerowego. Technika cyfrowa jest idealnym rozwiązaniem dla tych, którzy chcą tworzyć pojedyncze dzieła bez ponoszenia wysokich nakładów – nie ma tu matrycy, wszystko odbywa się w pliku za pomocą klawiatury, na ekranie monitora i wysyłane wprost do zespołu drukującego maszyny.
Grafika cyfrowa ma coraz szersze perspektywy wobec wciąż rozwijającej się technologii produkcji cyfrowych maszyn drukarskich, oferujących coraz wyższą jakość wykonywanych wydruków.
