Paulina Walczak-Hańderek /- dawanie/
od 4 do 27 listopada 2016
Galeria+ w Rondzie Sztuki
Kolejna indywidualna prezentacja młodej absolwentki kierunku Malarstwo katowickiej ASP, która po dyplomie w roku 2014, na który składał się cykl obrazów i grafik zatytułowany "Miejscotwórstwo-Miejscoodtwórstwo" oraz wystawie, która miała miejsce w Centrum Kultury Katowice roku ubiegłego pod nazwą "Sfera Święta", odkrywa przed nami nowe wątki w twórczości wywiedzione z refleksji nad fenomenem i społeczną migracją daru - tym razem w Galerii + w katowickim Rondzie Sztuki.
Współczesna rzeczywistość daru w ujęciu Pauliny Walczak-Hańderek pokazuje płynną granicę między jego wymiarem ekonomicznym, (pośród kategorii fetyszyzacji, korzyści, długu...), a etycznym - gdzie do głosu dochodzą raczej brak i pełnia, ofiara i odwzajemnienie... Jest pytaniem o wartość - to słowo, które łączy oba jego aspekty.
Artystka wciąż poszerza przestrzenie artykulacji wizualnej, sięgając poza malarstwem do obiektu, instalacji, czy site-specific, podporządkowując je starannie przygotowanej koncepcji każdej prezentacji. Również pojawiające się w jej wcześniejszej twórczości wątki (czy to formalne czy ideowe/znaczeniowe), są wciąż wyczuwalne, co dowodzi ewolucyjnego
charakteru poszukiwań Autorki. Co więcej - jej rodowód jest często wywiedziony z doświadczeń dość swobodnie ze sztuką powiązanych, przy czym trzeba podkreślić, że to właśnie malarstwo jest za każdym razem punktem odniesienia, odpowiedzialnym za konstrukcję narracyjną.
Sztuka Pauliny Walczak-Hańderek jest - mimo często monumentalnej skali - w swej naturze bardzo prywatna, skoncentrowana na zjawiskach efemerycznych i zorientowana na peryferia naszej uwagi. Doświadczenie płynące ze zmysłowego kontaktu ze tym światem stara się podnieść, pokazać, a czasem utrwalić w bardzo zwięzłej i skondensowanej formie.
----------------------------------------------------------------------------------------------
W newralgicznym dla współczesnego malarstwa okresie, który przypadł na schyłek ubiegłego stulecia, najbardziej transgresyjna i symptomatyczna dla kryzysu reprezentacji okazała się twórczość Gerharda Richtera oraz Luca Tuymansa – dwóch, wydawałoby się, radykalnie odmiennych artystów. Istotą zafundowanej przez nich redefinicji malarstwa było zaprzęgnięcie do artystycznej praktyki metamedialnej refleksji, zaś na płaszczyźnie samego obrazowania – artykułowanie raczej śladów aniżeli świadectw. Strategia ta sprawia, że artyści w swoich dziełach referują tematy, motywy bądź anegdoty na styku iluzji i deziluzji, balansując na cienkiej linii podobieństw pomiędzy mediami, co znalazło później swoje liczne egzemplifikacje także w polskim malarstwie postmedialnym, żeby tylko przypomnieć grupę Ładnie oraz jej licznych epigonów, następców i akolitów.
Można domniemywać, że estetyka Richtera oraz Tuymansa poniekąd patronuje (jakkolwiek niekoniecznie intencjonalnie) najnowszemu projektowi Pauliny Walczak-Hańderek, który artystka nieco enigmatycznie zatytułowała – dawanie. Zarówno niemiecki malarz, przez część krytyki określany jako „antynostalgiczny romantyk”, jak i belgijski mistrz traumatycznego ‘braku’ konstytuują ekonomię oraz poetykę ascetycznego i minimalistycznego obrazowania, co bezsprzecznie jest także dystynktywne dla polskiej artystki. Richterowski romantyzm zostaje jednak u Walczak-Hańderek przekuty na afirmację estetyki daru, zaś Tuymansowski brak przekuwa się na analizę medialnego fenomenu daru, w którym kluczowe staje się nie to, co on zawiera, lecz co z sobą niesie. Trzeba w tym miejscu dodać, że problematyka obrazowania ‘daru’ w sposób oczywisty jest dzisiaj konstatacją wykraczającą poza czysto estetyczne zagadnienia, gdyż dotyczy jak najbardziej realnych egzystencjalnych dylematów, z jakimi musi ścierać się świat w obliczu napływającej z południa fali uchodźców.
Słynna i klasyczna już dla historii idei francuska szkoła L'Année Sociologique (z której wywodzili się m.in. Émile Durkheim i Marcel Mauss) dowodziła, że takie archaiczne formy społeczne, jak właśnie dar oraz ofiara, należy interpretować jako „całościowe zjawiska społeczne”. Mauss, na którego powołuje się również Walczak-Hańderek, pisał w Szkicu o darze, że „dar” generuje specyficzną komunikację oraz relację pomiędzy ofiarodawcą i ofiarobiorcą, bowiem „ofiarować coś komuś, to ofiarować coś z siebie” . Stąd płynie konkluzja, że ofiarowując coś komuś, w istocie ofiarowuję cząstkę samego siebie. Konsekwencją tak zaktywizowanej empatii jest komunikacja i zasada wymiany, co u Walczak-Hańderek zostaje zindeksowane m.in. na obrazie „Morfem”, w którym pojawiają się liczne sugerujące to prefiksy: „po-” „od- „pod-”, „nad-” „przy-”, „za-” itp. Znamienne, że morfemy te wsparte są myślnikami, które otwierają się na potencjalne rdzenie – słowa podstawowe, sygnalizowane na obrazie monochromatyczną szarością tła. Analogiczną afirmację odnaleźć możemy w monochromatycznym i puentylistycznie malowanym obrazie, którego centrum konstytuuje słowo „Welcome”, a także na płótnie geometrycznie odwzorowującym lustrzany wizerunek choinki; wokół nich rozciąga się wielka, metaforycznie otwarta, przestrzeń składania i ofiarowania daru. Jest to, zgodnie z antropologią przedmiotu, przestrzeń sacrum. Co symptomatyczne – technologia malarskiego punktowania jest jedną z technik konserwatorskich, stosowanych także przy konserwacji sztuki sakralnej. W obu przywołanych tu obrazach uwidacznia się też, jak dalece istotna jest dla artystki ekonomia i polityka daru.
Sam prezent, jakkolwiek opakowany, traci właściwie na znaczeniu wobec intencjonalności gestu darowania oraz estetyki użytego medium. Problematyka ta jest jeszcze bardziej czytelna na obrazach mimetycznie odwzorowujących wnętrze pudełka (bądź opakowania) oraz w pracach obiektowych pt. Joss Paper. Są one niezwykle wdzięczną, ale i przemyślaną narracją o formie, w której – dla artystki, dokładnie jak u Rolanda Barthesa, pudełko „gra rolę znaku; jak opakowanie, ekran, maska – jest tym, co ukrywa, chroni i jednocześnie oznacza (…) w opakowaniu zawiera się trud wytwarzania (…), tym samym przedmiot traci na istnieniu, staje się złudzeniem” . Musimy jednak pamiętać, że jego iluzoryczność i nieistotność podwaja wszakże stawkę i artykułuje „wielką obietnicę”. „Prezent – jak napisał był autor Imperium znaku – jest dotykiem, zmysłowością: dotkniesz tego, czego ja dotknąłem, połączy nas trzecia skóra” .
Ona właśnie, owa niewidzialna aksamitna trzecia skóra – niczym zgubiona rękawiczka na targu globalnych próżności – staje się zdecentrowanym centrum projektu Pauliny Walczak-Hańderek; to ewokacja utraconego wnętrza w świecie zdominowanym przez ekonomiczną i polityczną zewnętrzność…
/Roman Lewandowski/
Paulina Walczak-Hańderek
Ur. w 1989 r. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach; Kierunek:
Malarstwo. Dyplom z wyróżnieniem w 2014 roku w pracowni prof. Kazimierza
Cieślika; aneks w Pracowni Sitodruku prof. Waldemara Węgrzyna. Od 2014
roku pracuje w charakterze asystenta na macierzystej uczelni w pracowni
rysunku prof. Antoniego Cygana i w pracowni malarstwa prof. Kazimierza
Cieślika. Uczestniczka wielu wystaw i projektów krajowych oraz
międzynarodowych.
Wybrane wystawy i nagrody:
2016 12. Konkurs Gepperta, Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu, BWA
Wrocław
2015 VII Triennale z Martwą Naturą, BWA Sieradz
2015 Biennale Sztuki Młodych Rybie Oko 8, Bałtycka Galeria Sztuki
Współczesnej, Słupsk
2015 „ Sfera święta”, wystawa indywidualna, Centrum Kultury, Galeria Pusta,
Katowice ( wystawa indywidualna)
2014 Sympozjum Młodej Sztuki, Gütersloh, Niemcy
2014 IV Przegląd Młodej Sztuki "Świeża Krew”, Galeria SOCATO, Wrocław
2014 „ Najlepsze dyplomy artystyczne w Polsce”, Wielka Zbrojownia ASP,
Gdańsk
2013 Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
2013 Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
2013 Nagroda równorzędna w XXI Ogólnopolskim Konkursie Sztuki im.
Vincenta van Gogha, Fundacja Elektrowni Rybnik
2013 Granice Rysunku, Turbo Galeria, Warszawa
2012 Fundacja Stypendia i Nagrody im. Tadeusza Kulisiewicza, Warszawa,
nominacja do nagrody
2012 „Kulik, Piotrowicz, Walczak/ Tylko painting!”, kurator: dr Piotr
Kossakowski, Galeria Sztuki Współczesnej Bibu, Katowice
2011 I nagroda w XIX Ogólnopolskim Konkursie Sztuki im. Vincenta van
Gogha, Fundacja Elektrowni Rybnik
