Odkryj polskich wynalazców!
2 MAJA 2014 | Dzień Polonii i Polaków za Granicą
PPNT Gdynia | Centrum Nauki EXPERYMENT
KONCERT | WARSZTATY | GRA MIEJSKA | WYKŁADY | POKAZY | FILMY
Wynaleźć albo odkryć? Oto jest pytanie!
Muzeum Emigracji w Gdyni odkrywa genialny PATENT NA MAJÓWKĘ! Z połączenia praw fizyki i chemii, elementów astronomii oraz podstaw techniki i biologii molekularnej wyłania się przepis na znakomity piknik naukowy, z mocą atrakcji kulturalnych i edukacyjnych dla wszystkich, którzy lubią odkrywać i eksperymentować. Zapraszamy małych i dużych do wspólnego poznawania, wyjaśniania i tworzenia! Dowiecie się, kto jest ojcem światowej elektroniki, kto miał radioaktywne notatki, dlaczego świat się kręci wokół mitochondrium oraz czy tajemniczy pleograf wyprzedził patent braci Lumière i co nagra NAGRA. Przybliżymy sylwetki odkrywców monokryształów, radu i polonu oraz pulsara, a także pioniera genetyki molekularnej, konstruktora pierwszych aparatów kinematograficznych i wynalazcy rewolucyjnego magnetofonu. Dzień Polonii i Polaków za Granicą świętowany 2 maja to doskonała okazja, by zaprezentować dokonania kilku polskich naukowców i inżynierów, którzy na emigracji zasłużyli się na rzecz rozwoju światowej nauki i techniki, ale których odkrywcza działalność nie zawsze jest kojarzona z Polską. Poznacie osiągnięcia Marii Skłodowskiej-Curie, Kazimierza Prószyńskiego, Jana Czochralskiego, Piotra Słonimskiego, Stefana Kudelskiego i Aleksandra Wolszczana. To doborowe towarzystwo przedstawimy poprzez ciekawe wykłady i prezentacje, grę miejską oraz pokazy filmowe. Spotkanie ze światem nauki i inżynierii wzbogacą eksperymenty przygotowane przez Centrum Nauki EXPERYMENT, warsztaty tworzenia instrumentów, budowania robotów oraz techniki nagrywania dźwięku. Niepowtarzalną atrakcją będzie energiczny, pełen humoru i odkryć dźwiękowych koncert zespołu Małe Instrumenty zagrany na własnoręcznie zbudowanym instrumentarium. Jakby tego było mało, na koniec przeniesiemy się w wyższe sfery, wieńcząc wydarzenie nocną obserwacją nieba.
Przekonajcie się, że Polacy mają patenty!
Miejsce wydarzenia: Pomorski Park Naukowo-Technologiczny w Gdyni
Nowy Budynek Wystawienniczo-Konferencyjny | Al. Zwycięstwa 96/98 | wejście od strony Centrum Nauki Experyment
HARMONOGRAM PROJEKTU
MAŁE INSTRUMENTY
Warsztaty | g. 11.00-13.00
Koncert | g. 19.00
WARSZTATY | g. 12.00-18.00
Lo Fi Robot | Co nagra Nagra? | Piny i kpiny
GRA MIEJSKA | g. 15.00-17.00
WYKŁADY | PREZENTACJE
g. 13.00 | Maria Skłodowska-Curie – genialna noblistka | dr Katarzyna Wawrzynkowska
g. 14.30 | Piotr Słonimski – mikroświat genetyki | dr hab. Joanna Jakóbkiewicz-Banecka
g. 16.00 | Profesor Jan Czochralski – praojciec światowej elektroniki | prof. dr hab. Anna Pajączkowska
g. 17.30 | Kazimierz Prószyński i Stefan Kudelski – pionierzy kinematografii | Piotr Kulesza
g. 20.15 | Aleksander Wolszczan – odkrycia nie z tej ziemi | Przemysław Rudź | prezentacja połączona z obserwacją nieba
POKAZY
Pokazy Centrum Nauki EXPERYMENT | g. 12.00-17.00
Pokazy kuchni molekularnej | g. 12.00-18.00
Nocna obserwacja nieba | g. 22.00
POKAZY DOKUMENTÓW BIOGRAFICZNYCH
Film „Prawda o Marii Skłodowskiej-Curie” | g. 12.00, 14.00, 16.00
Film „Wielki powrót” o prof. Janie Czochralskim | g. 13.00, 15.00, 17.00
Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny
Więcej informacji:
SZCZEGÓŁY PROGRAMU
MAŁE INSTRUMENTY z projektem SAMORÓBKA
KONCERT + WARSZTATY budowania instrumentów
Warsztaty | Sala G | g. 11.00-13.00
Warsztaty SAMORÓBKA z Małymi Instrumentami nauczą, jak samemu eksperymentować z budowaniem najprostszych instrumentów muzycznych. Nie lada gratka dla małych i dużych majsterkowiczów!
Warsztaty dla uczestników od 10 lat, obowiązują wcześniejsze zapisy: +58 623 31 79, biuro@muzeumemigracji.pl (do dnia 30.04.2014)wcześniejsze zapisy (ilość miejsc ograniczona).
Koncert | Sala Audytoryjna | g. 19.00
Energiczny, pełen humoru koncert, zagrany wyłącznie na własnoręcznie zbudowanych instrumentach i eksperymentalnych obiektach grających. MAŁE INSTRUMENTY to grupa artystyczna koncentrująca się na poszukiwaniach dźwiękowych w sferze instrumentów niewielkich rozmiarów, dźwiękowych zabawek, kuriozalnych wynalazków muzycznych i przedmiotów wydających dźwięki. W ten sposób konstruowana muzyka eksponuje niepowtarzalny charakter barw, czasem piękny i kunsztowny, czasem zaskakujący i odkrywczy, a czasem ujawnia ułomności brzmienia i cieszy ograniczeniami. To oznacza, ze grupa zawsze staje przed koniecznością poszukiwania nowych rozwiązań. Zespół, założony w 2006 r., tworzą Paweł Romańczuk, Marcin Ożóg, Tomasz Orszulak, Jędrek Kuziela i Maciek Bączyk.
Na koncert obowiązują bezpłatne wejściówki (odbiór osobisty w dniu koncertu, od g. 12.00 w punkcie informacyjnym Organizatora).
WARSZTATY
Lo Fi Robot | Parter | g. 12.00-18.00
Lo Fi Robot tu unikalny system do konstruowania robotów, nauki podstaw mechaniki i elektroniki dla dzieci i nie tylko. Zaprojektowany w trójmiejskim Fab Labie system jest tanią i łatwo dostępną alternatywą dla drogich systemów takich jak Lego. Przy pomocy drewnianych klocków skręcanych śrubkami i podstawowych elektronicznych komponentów wspólnie zbudujemy niezwykłego robota.
Prowadzenie: Maciej Wojnicki.
Co nagra NAGRA? | Sala F | g. 12.00-18.00
Stefan Kudelski: wynalazki z dziedziny techniki nagrywania dźwięku
Poczuj prawdziwą atmosferę małego studia nagrań! Warsztaty wprowadzą każdego w świat analogowych i nowoczesnych narzędzi rejestracji dźwięku – poznamy takie rekwizyty jak magnetofony szpulowe, kasetowe i dyktafony oraz współczesne urządzenia rejestrujące, miksery, mikrofony a nawet sampler i looper, czy tak popularny tablet lub smartfon. Wszystko to, by ukazać, jak zmienił się świat rejestracji dźwięku na przestrzeni lat za sprawą postępu technologicznego. Przekonamy się również, jak proste jest współcześnie nagrywanie dźwięku oraz jak istotna jest umiejętność słuchania. Warsztaty w sposób nowatorski będą pokazywały wykorzystanie dostępnych dla każdego narzędzi (laptop + urządzenia mobilne + aplikacje mobilne) w celu kreacji własnych
pomysłów dźwiękowych. Będziemy traktowali dźwięk jako zjawisko, które mocno powiązane jest z innymi dziedzinami sztuki i otaczającego nas życia codziennego.
Prowadzenie: Sebastian Bednarek.
Piny i kpiny | I Piętro | g. 12.00-18.00
Warsztaty projektowania kolorowych przypinek z motywami związanymi z nauką i techniką.
GRA MIEJSKA | g. 15.00-17.00
Tajemniczy list? Tajne Stowarzyszenie Naukowców i Wynalazców? Zagadki i łamigłówki? Zapraszamy na fascynującą przygodę, podczas której dowiemy się co nieco o światowej sławy polskich naukowcach i będziemy mieli okazję zaprojektować swój własny szalony wynalazek.
Scenariusz gry: Piotr Szulc.
Pobieranie instrukcji w punkcie informacyjnym Organizatora od godz. 15.00.
WYKŁADY | PREZENTACJE
Maria Skłodowska-Curie – genialna noblistka | Sala D | g. 13.00
Prowadzenie: dr Katarzyna Wawrzynkowska, pracuje w Oddziale Promocji i Informacji w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Gdańskiego. Jest koordynatorką wystaw i imprez, m. in. ekspozycji „Maria Skłodowska-Curie kobieta nowoczesna”.
Piotr Słonimski – mikroświat genetyki | Sala D | g. 14.30
Prowadzenie: prof. UG, dr hab. Joanna Jakóbkiewicz-Banecka, biolog molekularny, specjalistka w zakresie badania, diagnostyki i terapii chorób rzadkich. Pracuje w Katedrze Biologii Molekularnej Uniwersytetu Gdańskiego, jest kierownikiem Pracowni Genomiki i Genetyki Człowieka.
Profesor Jan Czochralski- praojciec światowej elektroniki | Sala D | g. 16.00
Prowadzenie: prof. zw. dr hab. Anna Pajączkowska, zajmuje się chemią i fizyką nowych materiałów i związków nieorganicznych. Obecnie pracuje w Instytucie Technologii Materiałów Elektronicznych. Była jedną z ważnych osób, które przyczyniły się do ustanowienia przez Sejm RP roku 2013 „Rokiem Jana Czochralskiego”.
Kazimierz Prószyński i Stefan Kudelski – pionierzy kinematografii | Sala D | g. 17.30
Prowadzenie: Piotr Kulesza, historyk, historyk sztuki, pracownik Muzeum Kinematografii w Łodzi. Kurator wystaw poświęconych historii polskiej kinematografii, w tym wystaw techniki filmowej.
Aleksander Wolszczan – odkrycia nie z tej Ziemi | Parter | g. 20.15
Prezentacja połączona z obserwacją nieba.
Prowadzenie: Przemysław Rudź, z wykształcenia jest geografem klimatologiem, zajmuje się popularyzacją astronomii poprzez działalność wydawniczo-literacką, wykłady i pokazy nieba.
POKAZY
Centrum Nauki EXPERYMENT | Parter | g. 12.00-17.00
Pokazy eksperymentów | fizyka | biologia | technika
Edukatorzy EXPERYMENTU zaprezentują różne dziedziny nauki i proste eksperymenty, które będzie można wykonać samemu.
Zaprezentowanych zostanie kilka sylwetek największych podróżników w naszej historii. Wykorzystamy je jako pretekst do podróży w inne zakątki świata, o odmiennym od naszego klimacie. Odwiedzający będą mogli wykonać kilka prostych doświadczeń ukazujących, między innymi, fizyczne właściwości lodu. Na przykładzie planszy zobrazujemy również jak ważny dla naszego życia jest ruch Ziemi wokół Słońca.
Na stanowisku biologicznym zaprezentujemy model ciała człowieka. Oglądając z bliska i dopasowując do siebie poszczególne organy wewnętrzne, będziemy mogli dowiedzieć się więcej o budowie ludzkiego ciała oraz o działaniu naszych płuc, wykonując samodzielnie ich prosty model z butelki plastikowej.
Na trzecim z eksperymentalnych stanowisk zaprezentujemy tematy związane z technologią i techniką. Pokażemy na przykład, jak w prosty sposób uzyskać prąd z ziemniaka. Powiemy również o energii alternatywnej przy pomocy interaktywnych modeli wiatraków, baterii solarnych i samochodu, których źródłem zasilania jest słońce. Dodatkowo w trakcie warsztatów aktywna będzie drukarka 3D, drukująca niewielkie, ale efektowne modele.
Pokaz kuchni molekularnej | I Piętro | g. 12.00-18.00
Kuchnia molekularna wykorzystuje naukę w sztuce kulinarnej, dzięki czemu codzienne potrawy zmieniają się w coś niezwykłego, o innym wyglądzie i niezapomnianym smaku. W programie m.in. efektowne pokazy z ciekłym azotem, kapsułkowanie soków i fluorescencyjny kawior z toniku.
Prowadzenie: Dawid Lejnowski, Magda Liczmańska.
Nocna obserwacja nieba | Skwer obok PPNT | g. 21.00
Wydarzenie zakończymy obserwacją nieba, podczas której, oprócz tak spektakularnych obiektów jak Księżyc czy Jowisz, będziemy także poszukiwać przez teleskopy Marsa oraz galaktyk spiralnych w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy.
Prowadzenie: Przemysław Rudź.
DOKUMENTY BIOGRAFICZNE
Prawda o Marii Skłodowskiej-Curie | Sala Kinowa | g. 12.00, 14.00, 16.00
Reż. Michel Vuillermet, prod. ARTE France, 2011
Portret Marii Skłodowskiej-Curie, którą poznajemy poprzez korespondencję, notatki, pamiętniki i autobiografię, a także prywatne nagrania i zdjęcia noblistki.
Wielki powrót | Sala Kinowa | g. 13.00, 15.00, 17.00
Reż. Dariusz Grzeszczyk, prod. Infinity Dreams, 2013
Biogramy naukowców i wynalazców
MARIA SKŁODOWSKA-CURIE [1867-1934]
W wieku 24 lat Maria Skłodowska wyjechała do Francji, studiować fizykę, chemię i matematykę. Po studiach wraz z mężem Pierr’em Curie i Henrim Becquerelem badała zjawisko promieniotwórczości, za co cała trójka otrzymała Nagrodę Nobla z fizyki. Później przyznano jej kolejną Nagrodę Nobla – z chemii – za wydzielenie czystego radu. Drugi odkryty przez siebie pierwiastek nazwała polonem, aby zwrócić uwagę opinii publicznej na sprawy Polski nieistniejącej na mapach Europy. Jako pierwsza kobieta została profesorem Sorbony. Prowadziła też pierwsze badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości. Z jej inicjatywy założono w Warszawie Instytut Radowy, mający zajmować się leczeniem nowotworów. W czasie wojny organizowała mobilne gabinety rentgenowskie dla szpitali polowych. Zmarła na złośliwą anemię spowodowaną radioaktywnym promieniowaniem. Dziś podejrzewa się, że uczoną zabiły nie tyle jej badania naukowe, ile setki prześwietleń, które wykonywała rannym żołnierzom. Jej córka, Irène Joliot-Curie, również otrzymała Nagrodę Nobla z chemii.
KAZIMIERZ PRÓSZYŃSKI [1875-1945]
Polski przedsiębiorca, operator filmowy, reżyser, inżynier oraz wynalazca. Pionier polskiej oraz światowej kinematografii – w 1895 r. zbudował (przed ogłoszeniem patentu na kinematograf przez braci Lumière) aparat do zdjęć i projekcji filmów, tzw. pleograf. Wynalazł system umożliwiający równomierny, skokowy przesuw taśmy filmowej minimalizujący drgania, wyeliminował wadę migotania obrazu podczas emisji filmu dzięki obturatorowi oraz skonstruował pierwszą ręczną i automatyczną kamerę filmową pozbawioną statywu – aeroskop. Pracował we Francji i Wielkiej Brytanii, w 1911 r. w Londynie nakręcił aeroskopem pierwszy polski reportaż filmowy z koronacji angielskiego króla Jerzego V. W 1918 wyjechał do USA, gdzie również opatentował swoją kamerę oraz starał się uruchomić jej produkcję. Po zakończeniu I wojny światowej wrócił do odrodzonej Polski, gdzie zamierzał rozpocząć seryjną produkcję aparatów kinematograficznych dostępnych dla każdego. W czasie II wojny światowej zginął w hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Mauthausen. Przez wiele lat zarówno osoba Kazimierza Prószyńskiego jaki również jego wkład w rozwój kinematografii pozostawał zapomniany.
JAN CZOCHRALSKI [1885-1953]
Nazwisko Czochralskiego jest najczęściej cytowanym w literaturze naukowej nazwiskiem polskiego uczonego, obok Kopernika i Marii Skłodowskiej-Curie, jednak dla większości Polaków jest to postać zupełnie nieznana. Tymczasem określa się go zaszczytnym mianem „praojca elektroniki półprzewodnikowej”. Dzięki odkrytej przez Profesora w 1916 r. metodzie otrzymywania monokryształów, zwanej od jego nazwiska „metodą Czochralskiego”, możliwe było rozwinięcie przemysłowej produkcji półprzewodników i postęp cywilizacyjny, związany z obecnością mikroprocesorów i układów scalonych. Jan Czochralski życie naukowe spędził w Berlinie, Frankfurcie nad Menem, w Niemczech, i w Polsce – w Warszawie. Uczony, wynalazca, doktor honoris causa i profesor Politechniki Warszawskiej, niesłusznie został skazany w 1945 r. na infamię, następnie powrócił do rodzinnego miasteczka Kcynia, gdzie zmarł, zapomniany prawie przez wszystkich. Dopiero po 60 latach przywrócono mu dobre imię i podjęto działania przypominające postać i dokonania wybitnego uczonego.
PIOTR SŁONIMSKI [1922-2009]
Piotr Słonimski miał geny wróżące życiowy sukces. Jego pradziadkiem był wynalazca i astronom Chaim Zelig Słonimski, a stryjem – poeta Antoni Słonimski. W czasie okupacji ukończył medycynę na tajnych kompletach, tuż po wojnie uzyskał doktorat. Za przynależność do AK i udział w powstaniu warszawskim został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Wypuszczony z więzienia dzięki staraniom swojego stryja, wyemigrował do Francji. Na Sorbonie obronił kolejny doktorat – z nauk przyrodniczych. Przez ponad 20 lat kierował utworzonym przez siebie Centrum Genetyki Molekularnej w Gif-sur-Yvette pod Paryżem. Należał do pionierów badań nad genetyką mitochondriów. W czasie stanu wojennego ufundował stypendium dla polskich naukowców, którzy stracili pracę z powodu represji politycznych.
STEFAN KUDELSKI [1929-2013]
Laureat 4 nagród amerykańskiej Akademii Filmowej, człowiek, którego wynalazki zrewolucjonizowały Hollywood i zostały wykorzystane przez NASA, Polak, który znalazł się na liście 100 największych geniuszy Szwajcarii. Mimo sukcesów, które odniósł, wciąż pozostaje w swoim rodzinnym kraju niemal zupełnie nieznany. Stefan Kudelski urodził się w Warszawie w inteligenckiej rodzinie, jego ojcem chrzestnym był prezydent stolicy Stefan Starzyński. Po wybuchu wojny wraz z rodzicami przedostał się do Francji, a później – uciekając przed represjami – do Szwajcarii. W czasie studiów na politechnice w Lozannie w domowym laboratorium skonstruował magnetofon Nagra, który zrewolucjonizował technikę nagrywania dźwięku. Jego ulepszona wersja został wykorzystana w przemyśle filmowym, radiu i telewizji. Firma Stefana Kudelskiego istnieje do dziś. Produkuje rejestratory dźwięku, dekodery telewizyjne, wzmacniacze i inne specjalistyczne urządzenia elektroniczne.
ALEKSANDER WOLSZCZAN [ur. 1946]
Odkrycie pierwszych planet poza Układem Słonecznym uznano za największe odkrycie dokonane przez polskiego astronoma od czasów Kopernika. Prof. Aleksander Wolszczan, wybitny polski radioastronom i astrofizyk odkrył, że poza Układem Słonecznym istnieją planety – w 1991 r. zidentyfikował w gwiazdozbiorze Panny pulsar PSR B1257+12 z własnym system planetarnym. Do odkrycia doszło w obserwatorium Arecibo w Porto Rico, gdzie Wolszczan, wspólnie z naukowcami z innych krajów, badał niebo przy pomocy największego na świecie, 305-metrowego radioteleskopu. Późniejsze obserwacje pozwoliły stwierdzić, że w sumie, wokół PSR 1257+12 krążą aż cztery planety. Sensacyjne odkrycie zaprezentowane zostało oficjalnie w 1992 r. na zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w Atlancie i w czasopiśmie „Nature”. Jedno z najważniejszych popularnych pism astronomicznych na świecie, „Astronomy”, umieściło Aleksandra Wolszczana na liście 25 największych odkrywców wszechczasów – obok Izaaka Newtona, Mikołaja Kopernika i Galileusza.
