Czy artysta może współpracować z wykluczonymi – bezdomnymi, bezrobotnymi, alkoholikami? Czy sztuka może pomóc im w wyjściu z kryzysu, tworząc nowe narzędzia socjalizacji? Na te pytania odpowiedzi szuka Łukasz Surowiec, którego wystawa „Umierać nikt się nie boi” zostanie otwarta w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski już 22 kwietnia. Ekspozycja stanowi kolejną odsłonę cyklu PROJECT ROOM, powstającego przy wsparciu finansowym Banku Pekao.
„Umierać się nikt nie boi” to wystawa Łukasza Surowca wyrastająca z jego wcześniejszych doświadczeń artystycznej pracy z osobami bezdomnymi, bezrobotnymi, alkoholikami. Surowiec odwołuje się w niej do strategii specyficznej wymiany – ekonomii daru, która zdaje się być osią postępowania artysty w wielu podjętych przez niego działaniach, takich jak choćby „Wózki” czy „Czarne Diamenty”. Jest to strategia, która dąży do przekazania grupom wykluczonych narzędzi do „radzenia sobie ze światem”, do lepszego sposobu życia. W tej wystawie Surowiec dotyka problemu alkoholizmu i alkoholików, specyfiki ich uzależnienia i funkcjonowania.
Działania kieruje do osób znajdujących się poza systemem opieki, nie poddających się tradycyjnym sposobom terapii i walki ze swoim uzależnieniem. Swoim działaniem w ramach PROJECT ROOM Łukasz Surowiec chce zbadać możliwość rozpoczęcia programu produkcji alccoinów, alkoholu jako środka płatniczego, formy wynagrodzenia za pracę i jednocześnie zachęty do jej podjęcia. Wystawa w CSW Zamek Ujazdowski jest nawiązaniem do eksperymentalnych programów terapii, jakie próbuje się prowadzić chociażby w Amsterdamie (dla uzależnionych od alkoholu) czy w Skandynawii lub Szwajcarii (dla narkomanów).
Strategia artysty w „Umierać się nikt nie boi” mogłaby zostać odczytana jako wspieranie alkoholików w ich alkoholizmie. Być może jednak, pierwszym krokiem do uratowania komuś życia, jest zapewnienie mu w kontrolowany sposób tego, od czego jest uzależniony. Choć być może utwierdza się go w ten sposób w jego uzależnieniu, w pewnym niewielkim procencie daje mu nadzieję. Postawa Surowca wypływa z zamiaru bliższego poznania świata wykluczonych, ich problemów i zachodzących w obrębie tego świata relacji. Umieszcza widza niejako wewnątrz społecznego marginesu, na peryferiach człowieczeństwa. Może to kłócić się ze zdroworozsądkową logiką, dąży jednak do wypracowania dobra i strategii pomocy.
Brał udział w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych, m. in: „Co widać. Polska sztuka dzisiaj” (MSN, Warszawa 2014) „Dziady” (Bunkier Sztuki, Kraków 2013), „Air de Pologne”, (De Garage, Mechelen, Belgia 2012) Jako uczestnik VII Berlin Biennale zrealizował w przestrzeni niemieckiej stolicy projekt „Berlin – Birkenu” odnoszący się do kwestii pamięci i odpowiedzialności za historię. W swoich poszukiwaniach artystycznych często przygląda się funkcjonowaniu osób zepchniętych na margines społeczeństwa (seria filmów wideo Szczęśliwego Nowego Roku). Jest twórcą używającym sztuki jako narzędzia badawczego wobec świata, które pozwala na jego lepsze używanie.
Szymon Maliborski, ur.1987, historyk sztuki, kulturoznawca, doktorant w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistyki UJ, niezależny kurator, twórca filmów wideo. Współpracował m. in. z Instytutem Polskim w Dusseldorfie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie czy festiwalem ArtBoom w Krakowie. Autor projektów artystycznych takich jak: „Krakowskie Sny Amona Goetha” (wraz z Agnieszką Daukszą) czy „Poznanie przyrody nie jest przyrodą”. Obecnie zajmuje się również edukacją muzealną. Interesuje się wpływem praktyki artystycznej na badania w humanistyce. Publikował m. in w „Didaskaliach”, „Rzeczpospolitej”, „Mocak Forum”, „Wiadomościach ASP”.
