6 spojrzeń na Polskę
Książka Łukasza Modelskiego „Fotobiografia PRL” powstała, jak podkreśla sam autor, „nieco przypadkiem”. W trakcie rozmowy z jednym ze swoich bohaterów, autor zrozumiał, że fotoreporterzy PRL-u zapisali w swych pracach niezwykły fragment wiedzy o 45 latach Polski Ludowej – od oficjalnych spotkań rządowych, poprzez wizyty zagranicznych gości, życie artystów oraz społeczne tło epoki. Rozmówcy Modelskiego niby od niechcenia rysują portret Polski sprzed 30-40 lat, a na jego tle swoje zawodowe dojrzewanie oraz perypetie towarzyszące na co dzień pracy fotoreportera. Ich opowieści mogą się dziś wydawać już nieco egzotyczne, jakby dotyczyły jakiegoś zupełnie innego, nieznanego świata. Z sześciu rozmów przeprowadzonych przez Modelskiego w ciągu kilku miesięcy miesięcy, szczególnie zapamiętujemy te, które dotyczą gwiazd warszawskiej i krakowskiej bohemy, nieznanych faktów z życia polskich polityków, czy te obnażające absurdy rzeczywistości. Najmniej w trakcie kilkudziesięciu lat pracy reporterskiej bohaterowie Modelskiego mieli do czynienia z wydarzeniami o znaczeniu politycznym, historycznym. Towarzyszyli z aparatem oficjalnej władzy, ale rzadko fotografowali przełomy, strajki czy opozycyjne zrywy. Książka przygotowana przez Łukasza Modelskiego to sześć rozmów z fotografami, którzy stworzyli obrazy tak sugestywne, że to właśnie ich oczami „pamiętamy” PRL. Z Romualdem Broniarkiem, etatowym fotografem tygodnika „Przyjaźń”, Janem Morkiem, autorem jedynej fotografii Fidela Castro grającego w Warszawie w koszykówkę, Wojciechem Plewińskim, twórcą najważniejszych okładek krakowskiego „Przekroju”, Aleksandrem Jałosińskim, związanym m.in. ze „Sztandarem Młodych”, „Kulturą”, „Perspektywami”, Bogdanem Łopieńskim – autorem słynnej fotografii Edwarda Gierka i Piotra Jaroszewicza „Przyspieszamy obywatele” i Tadeuszem Rolke, jedynym, któremu udała się tzw. kariera zagraniczna. Na trzystu stronach, na sześć głosów opowiadana jest oficjalna i nieoficjalna historia trzech pokoleń Polaków. Tekst jest ilustrowany jest najbardziej znanymi i charakterystycznymi fotografiami autorstwa bohaterów książki.
Czas wolny. Fotografie
„Obywatele PRL byli zajęci budowaniem socjalizmu do 16. Potem, w czasie wolnym, po wyjściu z pracy, stawali się innymi ludźmi” – mówi Aleksander Jałosiński, fotoreporter.
Życie codzienne uchwycone na fotografiach sześciu uczestników wystawy bywa absurdalne, zabawne, ale także niepokojące. Dla części bohaterów zdjęć „czas wolny” to wysiłek funkcjonowania „pomimo rzeczywistości”, próba zapanowania nad tym, nad czym zapanować się da. Dla innych – przeciwnie – to czas zapomnienia w przypadkowej i doraźnej zabawie.
Fotografie prezentowane na wystawie często w zamierzeniu pełniły funkcję propagandową. Równie często jednak – przy świadomym udziale ich twórców, a czasem jedynie dzięki nowemu kontekstowi – stawały się antypropagandą. Tym ciekawszą, że publikowaną przecież w oficjalnych mediach. Powstawały jako ilustracje do artykułów, wywiadów, reportaży, czasem „przy okazji” zleceń. Sześciu fotografów, z których najstarszy urodził się w 1928, a najmłodszy – w 1940 roku, większą część życia zawodowego spędziło w PRL-u. Pracowali dla każdego niemal rodzaju prasy – od zapatrzonego w Zachód „Przekroju”, przez estetyzującą „Polskę”, gazety codzienne, tygodniki, pisma branżowe, po „Przyjaźń” – organ Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Uczestnicy wystawy to młodsi koledzy legendarnych fotoreporterów tygodnika „Świat”, których na początku kariery traktowali jak mistrzów. Z czasem każdy z nich osiągnął osobisty, rozpoznawalny styl. Wszystkich, choć w różnym stopniu, łączy odchodzenie od „chropawej”, reportażowej estetyki fotografów „Świata” na rzecz starannej kompozycji bliższej artystycznemu reportażowi fotografów agencji Magnum.
Fotobiografia PRL opowieści reporterów
Łukasz Modelski
Książka
Arcyciekawa książka. Każda z tych opowieści jest dziś ważną częścią naszej historii.
Chris Niedenthal
O drogach do kariery i jej meandrach, o biedzie i szpanie, życiu artystycznym, politycznym i całkiem prywatnym. Wielcy polscy fotoreporterzy mają nie tylko dobre oko na wdzięk
PRL-u, ale i dar opowieści.
Małgorzata Szejnert, także z PRL-u
Jak szukano dziewczyn na okładki “Przekroju”?
W jaki sposób, fotografując 30 maszyn przemysłowych w ciągu jednego dnia, można było zarobić na samochód?
Czy łatwo współpracowało się z Andrzejewskim, Mrożkiem, Polańskim?
Jak przed obiektywem zachowywał się Edward Gierek, a jak Fidel Castro?
Wielkie fotoreportaże i zdjęcia „ku czci”. Projekty artystyczne i chałtury. Szczyty władzy i głęboka prowincja. Między marzeniami o Zachodzie a szarą codziennością. Różne oblicza PRL-u w obiektywie mistrzów polskiej szkoły fotoreportażu.
Rozmowy Łukasza Modelskiego z Romualdem Broniarkiem, Aleksandrem Jałosińskim, Bogdanem Łopieńskim, Janem Morkiem, Wojciechem Plewińskim i Tadeuszem Rolke – najważniejszymi fotoreporterami czasów PRL-u – to niezwykłe spotkania. Opisują fenomen polskiej fotografii reportażowej, przedstawiają bez upiększeń zawodową codzienność reporterów, a przede wszystkim – układają się w niespodziewanie barwny portret tamtych czasów.
Wydawnictwo Znak, Kraków 2013
Oprawa miękka, 320 stron
ISBN 978-83-240-2043-0
Cena: 39,90 PLN
Premiera 15.08.2013
Zapraszamy na otwarcie wystawy
CZAS WOLNY. FOTOGRAFIE
Romuald Broniarek, Aleksander Jałosiński, Bogdan Łopieński, Jan Morek, Wojciech Plewiński, Tadeusz Rolke
w poniedziałek 12 sierpnia o godz. 19.
Otwarcie poprzedzi spotkanie prasowe z udziałem kuratora, które odbędzie się w Zachęcie o godz. 12.
Wystawa to fotograficzny, nieoficjalny portret PRL-u. Zdjęcia nie pokazują ani rządowych ceremonii, ani głów państw, ani bohaterów propagandowych reportaży. Bohaterowie prezentowanych fotografii nie są w pracy
– odpoczywają, swobodnie dysponują swoim czasem. Czy rzeczywiście?
Fotoreporterzy biorący udział w wystawie pracowali dla każdego niemal rodzaju prasy dostępnej w PRL-u – od
zapatrzonego w Zachód „Przekroju”, przez estetyzującą „Polskę”, gazety codzienne, tygodniki, pisma branżowe,
po „Przyjaźń” – organ Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Zdjęcia pokazywane na wystawie powstawały
jako ilustracje do artykułów, wywiadów, reportaży. Czasem „przy okazji” zleceń.
Wystawę można oglądać do 22 września
od wtorku do niedzieli w godz. 12–20
w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki
pl. Małachowskiego 3 w Warszawie
O autorze i kuratorze
„Zależało mi na tym, żeby moi rozmówcy byli w centrum wydarzeń.
Jeśli polityka, to z obiektywem skierowanym w twarz pierwszego sekretarza, jeśli reportaż z prowincji, to z najgłębszej, jeśli moda, to peerelowski top, jeśli sztuka, to najważniejsi twórcy”.
Łukasz Modelski, ze wstępu do „Fotobiografii PRL”
Łukasz Modelski (1970)
studiował w Warszawie, Paryżu i Poitiers. Z wykształcenia historyk sztuki
i cywilizacji średniowiecza, z zawodu redaktor i reporter. Zastępca redaktora naczelnego magazynu „Twój Styl”. Autor bestsellerowych Dziewczyn wojennych.
