Blokada środków na rachunku bankowym ma miejsce, jeżeli właściciel konta nie uregulował posiadanych zobowiązań finansowych. Wtedy to bank na wniosek upoważnionych organów egzekucyjnych dokonuje blokady środków, ale tylko do wysokości niespłaconego długu. Jakie organy są uprawnione do wydania takiej decyzji?
Czym jest blokada środków na rachunku bankowym?
Blokada środków na rachunku bankowym stanowi pewnego rodzaju zabezpieczenie dla banku. Jest ona dokonywana w momencie prowadzonego przeciwko właścicielowi konta, postępowania egzekucyjnego za nieuregulowane zobowiązania finansowe, na przykład pożyczki chwilówki bez zaświadczeń o dochodach. Blokada środków na koncie może być dokonana w oparciu o dwa typy egzekucji:
- administracyjnej z wierzytelności z rachunku bankowego prowadzonej w oparciu o art. 80 § 1 Ustawy o Postępowaniu w Administracji,
- sądowej prowadzonej na podstawie art. 889 § 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego.
Termin “blokada środków” na rachunku bankowym jest niekiedy uznawany za blokadę całego konta. Jednak nic bardziej mylnego. Bank, na wniosek uprawnionych organów, dokonuje blokady środków na koncie tylko do określonej wysokości. Część pieniędzy jest automatycznie chroniona przepisami prawa. Blokada środków następuje w oparciu o Ustawę z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz Kodeks Postępowania Cywilnego.
Zablokowane środki. Czy bank może zablokować konto?
Wbrew pozorom, blokady środków na koncie bankowym nie zawsze dokonuje instytucja bankowa. Bank może tego dokonać na wniosek upoważnionych do tego organów egzekucyjnych. Za blokadę środków na rachunku bankowym odpowiada:
- Naczelnik Urzędu Skarbowego,
- Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
- właściwy organ gminy o statusie miasta,
- jednostka terytorialna,
- Izba Celna,
- organ sądowy (w tym przypadku wykonawcą czynności egzekucyjnych jest komornik).
Istnieją określone przez przepisy prawa sytuacje, w których to bank ma prawo do zablokowania środków na koncie bankowym dłużnika. Zgodnie z art. 106a Podejrzenie wykorzystywania działalności banku dla celów przestępczych Prawa bankowego, bank ma możliwość zablokowania środków na rachunku, jeżeli istnieją podejrzenia wobec właściciela konta o prowadzenie działalności przestępczej (określonej w art. 106 a jako przestępczość skarbowa). Bank ma wówczas obowiązek zawiadomić Prokuratora lub policję o niezgodnych z prawem działaniach. Instytucja bankowa może wówczas dokonać blokady środków na rachunku, ale tylko na 72 godziny.
Blokada środków na rachunku bankowym - przyczyny
Blokada środków na rachunku bankowym zazwyczaj następuje z tytułu nieuregulowania długów, za które właściciel konta mógł zostać wpisany do rejestru dłużników ERIF. Przeciwko właścicielowi konta zostaje wszczęte postępowanie egzekucyjne, jeżeli nie zapłacił on na przykład:
- mandatu,
- raty kredytu lub pożyczki,
- podatku.
Blokada środków na koncie może również nastąpić na skutek zabezpieczenia roszczeń, jeżeli przeciwko właścicielowi rachunku toczy się postępowanie sądowe. Wtedy to blokada środków następuje na podstawie postanowienia sądu.
Należy mieć na uwadze fakt, że bank nie musi powiadamiać dłużnika o blokadzie. Taki obowiązek spoczywa na organie egzekucyjnym, który wydał postanowienie o nałożeniu blokady.
Istotny jest również fakt, iż uregulowanie długu nie jest jednoznaczne ze zniesieniem blokady środków. Następuje to dopiero w chwili poinformowania banku przez odpowiedni organ egzekucyjny o spłacie długu.
Blokada środków na koncie - czego nie wolno bankowi?
Instytucja bankowa, która blokuje środki na koncie jego właściciela na polecenie uprawnionych organów, nie może dopuścić się kilku czynności. Zaliczyć do nich można:
- pobranie prowizji za realizację tytułu egzekucyjnego,
- blokadę wszystkich środków na rachunku.
Pierwszy przypadek określają przepisy prawne opisane w rejestrze klauzul niedozwolonych prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (nr wpisu 3110; Sygn. Akt XVII AmC 375/11). Wyjątek stanowią rachunki firmowe.
Bank nie może dokonać blokady wszystkich środków na rachunku. Jest to sprzeczne z działalnością Komisji Nadzoru Finansowego. Instytucja bankowa ma obowiązek pozostawienia na koncie dłużnika kwoty wolnej od zajęcia.
Kwota wolna od zajęcia oraz świadczenia wolne od zajęć
Bank nie może zablokować wszelkich dostępnych środków na rachunku bankowym dłużnika. Ma obowiązek pozostawienia kwoty wolnej od zajęcia. Wynika to z art. 54 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z zawartymi w artykule przepisami prawnymi, instytucja bankowa nie może dokonać blokady kwoty wolnej od zajęcia, która w każdym miesiącu powinna wynosić do 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Kwota ta jest równa 1575 zł. Limit ten dotyczy wszystkich kont bankowych, których właścicielem jest dłużnik, w tym:
- rachunków oszczędnościowych,
- rachunków oszczędnościowo - rozliczeniowych,
- rachunków powierniczych,
- rachunków terminowych lokat oszczędnościowych.
Bank nie może również dokonać blokady środków na rachunku, które są kwalifikowane do kategorii świadczeń wolnych od zajęć. Zaliczyć do nich można:
- świadczenia alimentacyjne,
- świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów,
- świadczenia rodzinne,
- dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych,
- świadczenia z pomocy społecznej.
Należy mieć na uwadze fakt, iż świadczenia z programu “Rodzina 500 plus” również są wolne od zajęcia. 20 sierpnia 2016 roku weszła w życie ustawa pozwalająca osobom pobierającym ten rodzaj świadczenia, na utworzenie konta bankowego, na które będą wpływać środki pochodzące z programu.
Blokada środków na rachunku bankowym - prawa dłużnika
Dłużnik, u którego dokonano blokady środków na rachunku bankowym, ma swoje prawa, podobnie jak konsument i pożyczkodawca. Może on wnieść skargę na czynności komornika, zgodnie z art. 767§1 Kodeksu postępowania cywilnego. Powinien tego dokonać bezpośrednio u komornika, który zgłosił sprawę do instytucji bankowej, w której dłużnik posiada konto. Właściciel zablokowanych środków na rachunku bankowym powinien pamiętać, iż musi tego dokonać w ciągu 7 dni od momentu wykonania czynności przez komornika. Skarga ta jest rozpatrywana przez sąd, przy którym działa komornik.
