Młodzi Europejczycy po raz 7. upamiętniają Zagładę Romów

2 sierpnia 2017 przypada 73. rocznica likwidacji romskiego obozu rodzinnego w KL Auschwitz-Birkenau. Data ta uznawana jest za symboliczny Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti. W ramach inicjatywy „Dikh He Na Bister[1]”, między 29 lipca a 3 sierpnia 2017 ponad 200 młodych Romów i nie-Romów z całej Europy już po raz 7. pojawi się w Krakowie oraz w Oświęcimiu. Pogłębiają oni wiedzę nt. kultury i historii romskiej, mechanizmów antycyganizmu oraz antysemityzmu, a także historii prześladowań, nie tylko w trakcie II Wojny Światowej. Patronat honorowy nad spotkaniem młodzieży z ponad 15 krajów objął prof. dr hab. Zdzisław Mach, dziekan Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Organizatorem wydarzenia jest Międzynarodowa Sieć Młodzieżowych Organizacji Romskich ternYpe.

Szacuje się, że aktualnie w Europie żyje co najmniej 10 milionów Romów i Sinti, identyfikujących się pod wieloma nazwami oraz posługujących się różnymi dialektami języka Romani, wywodzącego się z grup indoaryjskiej. W Polsce, jest to mniejszość dość niewielka, bo licząca oficjalnie nie więcej niż 18 tysięcy, a mimo to od lat równie intensywnie wpływająca na wyobraźnię większości. Wśród nich znajdziemy: Polska Roma, Bergitka Roma, Kełdaraszy, Lowarów, Sinti czy Sasytka Roma, zachowujących swoją wyjątkową, odrębną kulturę i zwyczaje, ale także doskonale się integrujących i uczestniczących w społeczeństwie obywatelskim. Nie da się jednak ukryć, że Romowie są ofiarami mowy nienawiści i dyskryminacji, a zachowania te nasilają się w kontekście obecnych zmian odczuwanych w Europie. Nie jest to również tendencja nowa, by w przypadku polaryzacji społeczeństw, radykalizacji idei czy spadku ogólnie odczuwanego dobrobytu wzrok odwracać od lub kierować nienawiść w stosunku do kogoś uznawanego za „innego”, „obcego”, wyróżniającego się. Podobnie było w trakcie II Wojny Światowej, gdy po przedstawicielach mniejszości żydowskiej przyszła kolej na Romów.

Romowie w trakcie II Wojny Światowej – Zapomniany Holokaust

Już od początku powstania III Rzeszy niemieccy Romowie byli poddawani represji w tym przymusowej sterylizacji. Tak jak w przypadku Żydów, o tym kto jest Romem decydowało tzw. pochodzenie rasowe, a nie identyfikacja kulturowa. Na mocy Praw Norymberskich z 1935 roku, jedni i drudzy, zostali uznani za rasę nieczystą i przeznaczoną do eksterminacji. W samym tylko niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz-Birkenau osadzono co najmniej 23 tys. Romów[2]. Większość spośród nich straciła tam życie na skutek głodu, chorób, brutalnego traktowania, a także w komorach gazowych. Na terenie Protektoratu Czech i Moraw oraz Słowacji m.in. w miejscowościach Lety czy Hodonin znajdowały się obozy internowania. W Belgii, jak i Holandii z początkiem 1943 roku rozpoczęły się deportacje Romów do obozów zbiorczych w Westerbork i Mechelen. W 1941 i 1942 roku władze rumuńskie zdecydowały o deportacji z Bukaresztu i jego okolic ok. 20 - 26 tys. Romów do Transnistri, gdzie tysiące Romów zmarło z powodu chorób, ale przede wszystkim głodu oraz na skutek niezwykle brutalnego traktowania. Na terenie Serbii do końca 1941 roku nazistowska armia wymordowała niemal całą męską populację Romów w odwecie za ich masowy udział w ruchu oporu przeciwko okupantom. W Chorwacji miejscowi faszyści, Ustasze, zabili ok. 26 tys. Romów, a wielu z nich deportowano do obozu w Jasenovac. Na Węgrzech Romowie byli prześladowani i mordowani zarówno w okresie rządów admirała Horthyego, jak i faszystowskiej partii Strzałokrzyżowców (węg. Nyilaskeresztesek). Romowie masowo byli zabijani również w lasach i miejscach swoich wędrówek, dlatego przyjmuje się, że w czasie II wojny światowej zamordowanych zostało 300 – 600 tysięcy Romów, czyli od 30 do 60% przedwojennej europejskiej populacji[3]. Do dziś trwa nieustająca walka o godne upamiętnianie tych wydarzeń.

Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti

Dzień 2 sierpnia od 2011 jest uznany przez Sejm RP za Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti, a w dniu15 kwietnia 2015 podobnego gestu dokonał Parlament Europejski. To w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. w komorze gazowej V Obozu Auschwitz Niemcy zgładzili wszystkich 2897 żyjących jeszcze w obozie więźniów romskich. Od początku lat 90. obchody upamiętniające Zagładę Romów i Sinti są organizowane na terenie byłego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau właśnie w tym dniu. W 73. rocznicę tych wydarzeń, uroczystości upamiętniające Zagładę Romów po raz 7. będą odbywały się w obecnością romskiej i nie-romskiej młodzieży, tym razem z ponad 15 europejskich krajów. Wśród obecnych znajdować się będą również osoby, które doświadczały tamtych bolesnych wydarzeń.

Nie tylko w Krakowie i Auschwitz

Uroczystości i wydarzenia upamiętniające Zagładę Romów i Sinti będą miały miejsce również w innych miejscach w Polsce i Europie. Już 27 lipca, spod Muzeum Etnograficznego w Tarnowie po raz 18. wyruszy Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów, który jest swoistą pielgrzymką po miejscach Pamięci o Zagładzie Romów w Małopolsce. W Warszawie Muzeum POLIN zaprasza do udziału w warsztatach antydyskryminacyjnych "Romowie w Polsce – wyobrażenia, spotkania, postawy", a 4 sierpnia wraz z fundacją Dialog-Pheniben na bezpłatne seminarium "Pamięć o Zagładzie Romów". Główne obchody w Oświęcimiu rozpoczną się 2 sierpnia 2017 o godz. 11.45 na terenie niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau.

O ORGANIZATORZE

„ternYpe” to Międzynarodowa Sieć Młodzieżowych Organizacji Romskich skupiająca młodych Romów i nie-Romów z 10 krajów: (Roma Active Albania – Albania, Youth Network for Development – Bułgaria, Amaro Drom e.V – Niemcy, Romaversitas – Węgry, Roma Onlus – Włochy, Roma Education Centre – Słowacja, Ternikalo – Hiszpania, Yag Bari – Hiszpania, RROMA – Macedonia, NevoParadimos- Rumunia, oraz oczywiście Polska,czyli RSO Harangos). Do jej celów należy szerzenie wspólnych inicjatyw aktywizujących i mobilizujących młodzież romską oraz pogłębianie integracji i dialogu międzykulturowego wśród młodych ludzi. Organizacja ta pragnie budować szacunek i współpracę pomiędzy młodzieżą, niezależnie od ich pochodzenia.

Głównymi organizatorami „Dikh He Na Bister” są: Międzynarodowa Sieć Młodzieżowych Organizacji Romskich „ternYpe”, AssociaciaNevoParudimos, Dokumentations/undKultruzentrumDeutscherSintiund Roma i Fundacja Sztuki Jaw Dikh.

Patronat Honorowy nad wydarzeniem objął Prof. dr hab. Zdzisław Mach, dziekan Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Więcej o inicjatywie: http://2august.eu/  #2August #RomaHolocaust

FB: https://web.facebook.com/DikINaBistarLookAndDontForget/

Ballada: https://www.youtube.com/watch?v=6F6a3-uUIkc

YT: https://www.youtube.com/channel/UCDIb7cHzYIALLq4YWw6a_lQ