16 maja 2015 w historycznym budynku Dworca Morskiego w Gdyni, z którego tysiące Polaków wypłynęło w świat, zostanie otwarte jedno z najnowocześniejszych muzeów w Polsce. Przedstawi ono historię milionów naszych rodaków żyjących poza ojczyzną kiedyś i dziś. Pod adresem Gdynia, ul. Polska 1 powstaje jedyne w kraju Muzeum Emigracji.
Muzeum powstaje w ważnym i symbolicznym dla polskiej emigracji miejscu. To właśnie przez Dworzec Morski począwszy od lat 30. XX wieku przeszły tysiące Polaków, którzy opuszczali kraj na legendarnych transatlantykach – na czele z m/s Batory. Dziś gruntownie odrestaurowany budynek został przystosowany do roli nowoczesnej placówki muzealnej. Nowe rozwiązania czerpią z historii i wykorzystują portową lokalizację – jak choćby szklany trap, nawiązujący do tego, po którym przed laty pasażerowie wchodzili na statki płynące do Ameryki. Wszystko to pomoże w przybliżeniu żywej historii i poznaniu emigracji, która i dziś dotyczy milionów naszych rodaków.
Obecnie poza granicami Polski mieszka ponad 20 mln Polaków i osób polskiego pochodzenia, czyli tyle, ile wynosi ponad połowa dzisiejszej ludności Polski. Obok największego skupiska polonijnego w Stanach Zjednoczonych, gdzie mieszka około 10 milionów osób o polskich korzeniach, naszych rodaków spotkamy w każdym kraju świata. Polska diaspora w Brazylii oceniana jest nawet na 3 miliony osób, w Niemczech na 2 miliony, około milionowe grupy znajdują się we Francji i Kanadzie. Społeczności te powstały na przestrzeni ostatnich dwustu lat.
Jedyna taka wystawa
Muzeum Emigracji w Gdyni przybliży historię emigracji z ziem polskich od XIX wieku. Ekspozycja pokaże różne powody opuszczania kraju w różnych okresach: od politycznych przyczyn „Wielkiej Emigracji” do ekonomicznych podczas rewolucji przemysłowej i masowe wyjazdy przełomu XIX i XX wieku. Poznać będzie można polskie społeczności w USA i Brazylii na początku XX wieku, wyjazdy zarobkowe w II Rzeczypospolitej, dramatyczne losy Polaków podczas i po II wojnie światowej, aż po emigrację najnowszą – po 2004 roku.
Wystawa pozwoli poczuć i zrozumieć z czym wiązał się wyjazd w różnych czasach. Pokaże jak wyglądała morska podróż pasażerów III klasy, od zaokrętowania w Bremie, przez oceaniczny rejs – zarówno na, jak i pod pokładem, po procedurę imigracyjną na słynnej Wyspie Ellis, przez którą przeszły miliony ludzi z całego świata. W każdym odkrywanym miejscu spotkać będzie można bohaterów masowej wyobraźni, takich jak postacie grane przez Charliego Chaplina czy swojski Kazimierz Pawlak – o których migracyjnych biografiach często się zapomina.
Na wystawie użyte zostaną technologie, których nie znajdzie się w żadnej placówce muzealnej w Polsce. Należy do nich trójwymiarowe kino 360° – oferujące widzom zupełnie nową jakość obrazu i dźwięku. Zaprezentowane zostaną w nim sylwetki wybitnych postaci – m.in. Sławomira Idziaka i Allana Starskiego. Emigracyjne doświadczenia tych sławnych ludzi odsłaniają ich wcześniej nieznane oblicza.
Innego typu atrakcją będzie kilkumetrowa multimedialna instalacja nawiązująca kształtem do globusa, która pokaże skalę dzisiejszej emigracji i znaczenie Polonii i Polaków żyjących za granicą. Na interaktywnych stanowiskach znajdą się informacje dotyczące polskiej obecności w poszczególnych krajach świata – o polonijnych społecznościach, najważniejszych organizacjach, mediach i słynnych rodakach ze wszystkich zakątków globu.
Oczekiwanym elementem wystawy jest projekt „Batory w budowie” – budowa wielkogabarytowej makiety legendarnego polskiego transatlantyku. Jej tworzenie jest ogromnym wyzwaniem, choćby ze względu na nie w pełni zachowaną dokumentację dotyczącą m.in. kolorystyki wnętrz jednostki. Już teraz będzie można zajrzeć za kulisy powstawania modelu, dowiedzieć się wiele o samym statku, jak i przygotowywanym w muzeum z ogromną starannością obiekcie. Publiczność będzie na bieżąco obserwować postęp prac. Jest na co czekać – będzie to bowiem największa na świecie makieta statku pasażerskiego.
Więcej niż muzeum
Działalność muzeum znacznie wykracza poza tradycyjne ramy placówki muzealnej. Znajdzie się w nim m.in. kino studyjne z wartościowymi filmami dokumentalnymi i fabularnymi, organizowane będą tu spotkania z ważnymi autorami, znajdzie się również przestrzeń dla projektów artystycznych i edukacyjnych. Muzeum będzie także kontynuować projekty dokumentacyjne, w których szczególnie ważne jest współtworzenie opowieści o polskiej emigracji razem z osobami, dla których jest ona żywym doświadczeniem. Tak jest z akcją zbierania pamiątek emigracyjnych „Rzecz z historią”, czy osobistych relacji w „Archiwum Emigranta”. Ogromną rolę w Muzeum odgrywa program wolontariatu „[U]czynni Kulturalnie”, dzięki któremu osoby o najróżniejszych zainteresowaniach mogą spełniać się na wielu polach aktywności.
Otwarcie placówki odbędzie się w sobotę, 16 maja 2015 roku, ale bogaty repertuar wydarzeń i imprez towarzyszących został przygotowany również na niedzielę, 17 maja. Jednocześnie – do końca miesiąca placówka będzie dostępna dla wszystkich zwiedzających bezpłatnie.
Honorowy Patronat nad otwarciem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski.
