Bach i jego Wariacje

Historyczna fama głosi, że Wariacje Goldbergowskie Bacha powstały na prośbę hrabiego Keyserlingka. Wykonywane przez Johanna Gottlieba Goldberga, miały umilać bezsenne noce hrabiego. Czy to prawda? Sprawie przyjrzymy się podczas kolejnego koncertu z cyklu Arcydzieła na fortepian w czwartek 1 grudnia o godz. 19:00 w Mazowieckim Instytucie Kultury.

Pierwszy biograf Jana Sebastiana Bacha Johann Forkel podaje, że hrabia Keyserlingk „powiedział pewnego razu do Bacha, że chciałby mieć jakieś utwory klawesynowe o łagodnym i żwawym charakterze dla swego Goldberga, aby mogły rozweselić go nieco podczas bezsennych nocy". Johann Gottlieb Goldberg, uczeń Bacha, był utalentowanym klawesynistą na służbie hrabiego. Opowieść ta uważana jest dziś przez większość muzykologów za fikcję. Nawet jeśli rzeczywiście tak jest, nie zmienia to faktu, że wariacje, jak mało które dzieło Bacha, mają „łagodny i żwawy charakter” i mogłyby doskonale służyć rozpraszaniu mroków nocy.

W swoim cyklu chciał Bach ukazać nie tylko różnorodne możliwości instrumentów klawiszowych od klawikordu przez klawesyn po ograny, ale też rozmaitość stylów muzycznych i form. Wreszcie kompozycje zawarte w zbiorze są doskonałym sprawdzianem umiejętności technicznych wykonawcy. Napisane na dwumanuałowy klawesyn Wariacje stanowią prawdziwy popis wykorzystania wirtuozowskich możliwości ówczesnego klawesynu, który osiągnął w tym czasie swoje apogeum (już wkrótce będzie on wypierany przez fortepian, który zastąpi klawesyn około 1800 roku).

1 grudnia o godz. 19:00, podczas ostatniego już w tym roku koncertu z cyklu Arcydzieła na fortepian, Wariacje Goldbergowskie Bacha zagra Marcin Świątkiewicz, jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich klawesynistów. Jest laureatem Paszportu Polityki. Jako solista, kameralista i dyrygent koncertuje w Europie, obu Amerykach i Azji. Nagrywa m.in. dla BIS, Channel Classics, Accent, Alpha, Decca, Linn Records, DUX oraz dla stacji radiowych i telewizyjnych w całej Europie. Jest stypendystą programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Młoda Polska), Marszałka Województwa Śląskiego i Rządu Holenderskiego (Huygens) oraz finalistą I Międzynarodowego Konkursu Klawesynowego im. A. Wołkońskiego w Moskwie (2010) i IV Międzynarodowego Konkursu im. G. Ph. Telemanna w Magdeburgu (z zespołem Haagsche Hofmuzieck, 2007). Studiował klawesyn oraz kompozycję w Królewskim Konserwatorium w Hadze i w Akademii Muzycznej w Katowicach, gdzie obecnie jest wykładowcą, a w czerwcu 2014 roku obronił pracę doktorską.