Spędziły życie w cieniu sławnych mężczyzn, dbając o dom, rodząc dzieci, zamykając drzwi gabinetów, by mężowie mgli w spokoju tworzyć. Ale były kimś więcej niż opiekunkami i strażniczkami rodzinnego ogniska. To indywidualistki, silne osobowości godne swoich znanych partnerów. Kiedy trzeba czułe, kochające, wierne, poświęcające się dla rodziny. Kiedy indziej – bezkompromisowe, niezłomne, walczące o siebie i własną niezależność.
Zofia urodziła Tołstojowi trzynaścioro dzieci, prowadziła dom, zarządzała gospodarstwem, a nocami przepisywała jego rękopisy. Była żoną, kochanką, gospodynią, agentką i osobistą sekretarz męża. To dzięki niej światło dzienne ujrzała m.in. Wojna i pokój. Zofia ośmiokrotnie przepisała całość nanosząc niekończące się poprawki męża. Anna Iwaszkiewicz była pierwszym krytykiem twórczości Jarosława, z nikim innym autor nie dyskutował tak żarliwie. Piękna Marusia Kasprowiczowa została panią Harendy, przemieniła zakopiański dom w tętniące życiem centrum artystyczne. Kultywowała pamięć o mężu dzielnie stawiając czoła krytykom. Nadieżda Mandelsztam przez związek z aresztowanym Osipem stała się wrogiem Rosji radzieckiej. By ocalić poezje męża uczyła się ich na pamięć i codziennie rytualnie powtarzała. Po latach spisała je i wydała na Zachodzie.
Żony pisarzy przepisywały ich rękopisy, porządkowały archiwa, dbały o komfort skupionych na pisaniu mężów. Wszystkie szybko przekonały się, że dzielenie życia z wielkim artystą to nie tylko dar, ale także gigantyczne wyzwanie. Zapisem ich codziennych zmagań są dzienniki, wspomnienia oraz listy. Ten pasjonujący zbiór osobistych zapisków stał się kanwą książki Radosława Romaniuka „One. Kobiety, które kochały pisarzy”. Powstała opowieść o czterech silnych kobietach, które bardziej niż siebie kochały swoich mężów.
O AUTORZE: Radosław Romaniuk (ur. 1975) – literaturoznawca, edytor, znawca życia i twórczości Lwa Tołstoja oraz Jarosława Iwaszkiewicza. Autor książki Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza (t. 1, 2012) oraz tomu szkiców poświęconych myśli filozoficzno-religijnej Lwa Tołstoja Dramat religijny Tołstoja (2004). Opracował sześć tomów dzienników, listów i esejów Iwaszkiewicza, Jeleńskiego, Mycielskiego i Miłosza. Jest krytykiem literackim, uczy języka polskiego. Mieszka w Warszawie i wsi Orzeszkowo na Białostocczyźnie.
