Co z tą wolnością?
Praca zbiorowa (red. Agnieszka Nogal i Dorota Kutyła)
Wprowadzenie (Barbara Markiewicz)
Wydawnictwo Naukowe Semper
Format B5, s. 240, ilustracje
Chcemy być wolni. Jest dla nas czymś oczywistym, że mamy do wolności prawo i że samo prawo istnieje dzięki naszej wolności. Wielu z nas zdaje sobie również sprawę, iż to w kulturze europejskiej narodziło się przekonanie o tym, iż wolność to podstawowe prawo człowieka i traktujemy to jako powód do dumy. Filozofowie nauczyli nas łączyć wolność z naturą człowieka oraz wyrobili w nas przeświadczenie, że ludzie rodzą się wolni, a ograniczenia pojawiają się dopiero wraz z rozwojem organizacji społecznej i struktury politycznej.
Wolność nie funkcjonuje jednak tylko na poziomie hasła politycznego czy filozoficznego pojęcia. Dla każdego z nas stanowi wartość indywidualną, ale także coś, co podzielamy z innymi. Jest ona obecna jako nasze wewnętrzne doświadczenie i jako wspólna sprawa oraz dobro w obszarze publicznym, co nadaje jej wymiar moralny. To także w obszarze publicznym, dzięki sztuce, wolność zyskała formę estetyczną, kiedy podejmowano próby jej symbolicznego przedstawienia. W imię wolności ludzie walczyli i umierali, często także, aby inni mogli z niej korzystać, czyli za wolność naszą i waszą. Choć może zbyt pochopnie w takiej sytuacji przyjmuje się, iż inni chcą być wolni w taki sam sposób jak my. Nazbyt często zapominamy bowiem, iż wolność nie wszędzie i nie zawsze znaczy to samo, że ma ona swoje odmiany lokalne i historyczne.
Kiedy zatem spytamy kogoś, czy jest wolny, będzie nam pewnie umiał na to pytanie odpowiedzieć, odwołując się do swojego doświadczenia bycia wolnym. Problem komplikuje się jednak, kiedy będziemy próbowali znaleźć odpowiedź na pytanie: co to jest wolność? Jak się wydaje, jest to sytuacja analogiczna do tej, którą scharakteryzował św. Augustyn, trudząc się nad badaniem czasu: „Jeśli nikt mnie o to nie pyta, wiem. Jeśli pytającemu usiłuję wytłumaczyć, nie wiem”.
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie (Barbara Markiewicz)
I. Z historii wolności
Jakub Filonik
Pojęcie wolności w tragedii greckiej
Béla Mester
U źródeł europejskiej wolności – wczesnonowożytna antropologia polityczna
Małgorzata Sokołowicz
„Ej! Ty na szybkim koniu gdzie pędzisz, kozacze?” – wcielenia romantycznej wolności
Jakub Zapała
Reinterpretacje wolności: Wolność faszystowska na tle europejskim
II. Filozoficzny i polityczny wymiar wolności
Barbara A. Markiewicz
Być wolnym czy mieć wolność?
Krzysztof Michałowski
Wolność i równość – niebezpieczne związki
Jacek Dobrowolski
John Locke. Ciemna strona wolności, czyli o czym nie wiedzą, że wiedzą, liberałowie
Filip Niemczyk
Wolność bycia poddanym
Maciej Sadowski
Przeobrażenie wolności w wyniku umowy społecznej u Hobbesa i Locke’a
Gábor Kovács
Wolność, działanie i przestrzeń pojawiania się w filozofii polityki Hannah Arendt
Agnieszka Nogal
Wolność indywidualna a zbiorowe samostanowienie na przykładzie nieposłuszeństwa obywatelskiego
Rafał Wonicki
Wolność jako autonomia w kontekście demokracji deliberatywnej
Magdalena Gawin
Wolność jako prawo człowieka
Maciej Urbanek
Szkic o pojęciu wolności egzystencjalnej
Tomas Kavaliauskas
Wolność rzeczywista i wolność wirtualna w Europie Środkowo‑Wschodniej
III. Wolność w świecie obrazów
Natalia Juchniewicz
Wolność słowa w epoce obrazu, czyli o aktualności agory
Paulina Wakar
Zniewoleni, a jednak wolni
Marcel Tomášek
Living arts jako źródło wolności
Rafał Ilnicki
Programowanie człowieka jako medialna realizacja paradoksów wolności
Dorota Kutyła
Wolność jest kobietą
Biogramy
Biographies
Spis ilustracji
