Oświata Tatarów w Drugiej Rzeczypospolitej

Urszula Wróblewska

Oświata Tatarów

w Drugiej Rzeczypospolitej

Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2012

Liczba stron: 243,

Tatarzy w okresie międzywojennym stanowili jedną z najmniejszych grup wyznaniowych, wobec której rząd stosował odrębną politykę oświatową. Potomkowie Tatarów z kipczackiej grupy językowej, którzy przybyli na tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego pod koniec XIV w., pomimo wpływów chrześcijańskich i znacznego zasymilowania z kulturą dominującą utrzymali poczucie swej odrębności religijnej i etnicznej, stając się perłą polskiego Orientu i stanowiąc przykład grupy o wielowymiarowej tożsamości. Osiedlający się Tatarzy przenieśli na ziemie Litwy swój tradycyjny podział społeczny oparty na systemie rodowo-plemiennym, gminie religijnej oraz organizacji wojskowej [ze wstępu].

Urszula Wróblewska jest pracownikiem naukowym Uniwersytetu w Białymstoku. Jako historyk zajmuje się tematyką oświaty mniejszości etnicznych w II Rzeczypospolitej, historycznymi uwarunkowaniami przemian obrzędowości szkolnej oraz edukacją w muzeach historycznych i etnograficznych.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Rozdział I. Tatarskie tradycje oświatowe (od XVIII do pocz. XX w.)

1. Petersburg jako środowisko wychowawcze i naukowe społeczności tatarskiej

2. Działalność oświatowa Tatarów na Wschodzie Europy

Rozdział II. Charakterystyka Tatarów w Drugiej Rzeczypospolitej

1. Demografia społeczności tatarskiej w Drugiej Rzeczypospolitej

2. Struktura wiekowa i zawodowa Tatarów w Drugiej Rzeczypospolitej

3. Ustawy regulujące działalność kulturalno-oświatową Tatarów w Drugiej Rzeczypospolitej

Rozdział III. Kształcenie religijne społeczności tatarskiej w Drugiej Rzeczypospolitej

1. Znaczenie wykształcenia w kontekście religii muzułmańskiej

2. Tradycyjne nauczanie religii (szkółki religijne)

3. Nauka religii w szkołach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego

4. Podręczniki do nauki religii muzułmańskiej

5. Kształcenie religijne poza granicami Drugiej Rzeczypospolitej

a. Uniwersytet Al-Azhar w Kairze

b. Religijne szkoły średnie w Jugosławii

6. Kształcenie nauczycieli religii muzułmańskiej

Rozdział IV. Tatarzy w szkołach Drugiej Rzeczypospolitej

1. Próba tworzenia własnej powszechnej szkoły muzułmańskiej

2. Poziom wykształcenia tatarskiego w latach 20. XX w.

3. Wyrównywanie poziomu wykształcenia

4. Tatarzy w szkołach powszechnych Drugiej Rzeczypospolitej

5. Tatarzy w szkołach średnich Drugiej Rzeczypospolitej

6. Tatarzy w szkołach prywatnych Drugiej Rzeczypospolitej

7. Tatarzy w szkołach wyższych Drugiej Rzeczypospolitej

Rozdział V. Działalność Związku Kulturalno-Oświatowego Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej

1. Struktura i zasady funkcjonowania Związku Kulturalno-Oświatowego Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej

2. Działalność Rady Centralnej Związku Kulturalno-Oświatowego Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej

3. Wileński oddział Związku Kulturalno-Oświatowego Tatarów RP jako główny inicjator działalności oświatowej Tatarów w Drugiej Rzeczypospolitej (odczyty i wystąpienia; biblioteka)

4. Działalność Koła Młodzieży Tatarskiej w Wilnie

a. Współpraca z ośrodkami wschodoznawczymi oraz wileńskim oddziałem ZKOTRP

b. Praca Koła Młodzieży Tatarskiej na prowincji (w ośrodkach zamiejscowych)

c. Tymczasowa Rada Centralna Koła Młodzieży Tatarskiej

5. Działalność oddziałów Związku Kulturalno-Oświatowego Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej

a. Biblioteki

b. Świetlice

c. Zespoły artystyczne

d. Zabawy i bale tatarskie

Rozdział VI. Inne formy oświaty tatarskiej w Drugiej Rzeczypospolitej

1. Prasa tatarsko‑muzułmańska

a. „Rocznik Tatarski”