Piąty Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza w Drohobyczu na Ukrainie będzie największym wydarzeniem na świecie dedykowanym pisarzowi i artyście, którego 120 urodziny i 70 rocznicę śmierci obchodzimy w 2012 roku. Festiwal odbędzie się w dniach 6-12 września, a poprzedzi go otwierana 4 września wystawa rysunków Schulza w Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki.
Bruno Schulz (1892–1942), urodzony w Drohobyczu polski pisarz żydowskiego pochodzenia, uważany jest obok Witkacego i Gombrowicza za najbardziej oryginalnego polskiego pisarza i artystę okresu międzywojennego, za fenomen zrodzony w wielokulturowym tyglu Galicji. Jego opowiadania opublikowane w tomach Sklepy cynamonowe i Sanatorium pod Klepsydrą zostały przełożone na 40 języków świata i wciąż pojawiają się ich nowe tłumaczenia. Schulz zginął tragicznie zastrzelony przez gestapowca na ulicy w rodzinnym mieście, a jego dorobek artystyczny uległ rozproszeniu. Po wojnie był objęty cenzurą.
W Drohobyczu, miasteczku, które dzięki jego opowiadaniom zyskało światową sławę, był przez lata zapomniany. Pod tym względem Schulz jest postacią symbolizującą dramaty XX wieku oraz siłę sztuki wobec zniewolenia. Twórczość Schulza jak i jego życie od lat pobudzają i inspirują coraz to nowe pokolenia artystów.
W części literacko-naukowej piątej edycji drohobyckiego Festiwalu wezmą udział profesorowie polonistyki, historii i teorii literatury, schulzolodzy z 17 krajów świata, między innymi z USA, Kanady, Brazylii, Izraela i Japonii. Przyjadą tłumacze prozy Schulza na 9 języków – od ukraińskiego po fiński i chiński, a podczas sesji naukowej wygłoszonych zostanie niemal 50 referatów. Odbędzie się 20 spotkań autorskich, w tym – pierwsza promocja nowego przekładu „Sklepów cynamonowych” i „Sanatorium pod Klepsydrą” Brunona Schulza na język ukraiński, które jest dziełem Jurija Andruchowycza, wybitnego współczesnego poety i pisarza ukraińskiego, świetnie znanego także w Polsce. Przyjedzie również amerykańska slawistka Madeline G. Levine, która przygotowuje nowy przekład prozy Schulza na angielski.
Z Polaków gośćmi będą m.in. pisarka Agata Tuszyńska; poeta, redaktor naczelny „Twórczości” – Bohdan Zadura; prof. Michał Paweł Markowski kierujący zakładem języka polskiego Uniwersytetu Illinois; prof. Jerzy Jarzębski z Uniwersytetu Jagiellońskiego; historyk literatury, założyciel wydawnictwa „Słowo/ obraz terytoria” Stanisław Rosiek oraz Jan Gondowicz, znakomity krytyk i publicysta. Sesja naukowa z ich udziałem zostanie poświęcona tematowi „Bruno Schulz jako filozof i teoretyk literatury”.
Do Drohobycza przyjadą także pisarz Dawid Grossman z Izraela, rosyjski pisarz i publicysta Wiktor Jerofiejewteoretyk literatury, prorektor Uniwersytetu Lwowskiego – Maria Zubrycka, Jean Pierre Salgas z Francji, w Polsce znany jako dociekliwy interpretator Gombrowicza czy Ariko Kato, która propaguje twórczość Schulza na Uniwersytecie Tokijskim. Historycy z Uniwersytetu w Drohobyczu przygotują debatę kulturologiczną „Wielokulturowość Drohobycza międzywojennego w kontekście historii Europy Środkowo-Wschodniej”. Zjadą się, aby rozmawiać o Schulzu, wybitni współcześni ukraińscy poeci i pisarze, tacy jak Ołeksandr Bojczenko, Taras Prochaśko, Wasyl Machno, Jurij Wynnyczuk, Tania Malarczuk, Andrij Lubka, Natalka Sniadanko, Andrij Bondar.
Na część artystyczną Festiwalu, która ma ukazać aktualność i różnorodność schulzowskich inspiracji w sztuce, jak również jest rodzajem festiwalu dialogu kultur, złoży się ponad 20 wystaw, cztery koncerty, trzy spektakle teatralne oraz pokazy filmów, spotkania i debaty. Leszek Mądzik i jego teatr Scena Plastyczna KUL przygotuje w Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki instalację „Pokoje pamięci Brunona Schulza”, która będzie formą teatralizacji pierwszej dużej we Lwowie wystawy rysunków Schulza, wypożyczonych ze zbiorów Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie – „Bruno Schulz. Horyzont czasu”. Obok prac Schulza zawisną obrazy Maurycego Gottlieba, który także pochodził z Drohobycza czy ukraińskiej artystki Jarosławy Muzyki,
z którą Schulz razem wystawiał swe rysunki.
Niezwykle symboliczny wymiar mieć będzie festiwalowa wystawa fotografii „Światłocienie Jerozolimy” urodzonego w Drohobyczu Erwina Schenkelbacha, fotografika z Izraela, pokazywana w zrujnowanej synagodze drohobyckiej. Erwin Schenkelbach jest synem drohobyckiego fotografika Bertolda Schenkelbacha (1893–1942), który przyjaźnił się z Brunonem Schulzem i użyczał autorowi „Sklepów cynamonowych” zaświetlonych płyt fotograficznych, na których ten techniką cliche-verre tworzył rysunki Xięgi Bałwochwalczej.
Będzie również okazja zobaczyć fotografie dawnego Drohobycza wykonane w okresie Międzywojnia przez samego Bertolda Schenkelbacha, niedawno odnalezione w Nowym Jorku. Z kolei Anna Kaszuba-Dębska z Krakowa, którą fascynują „kobiety Schulza”, przedstawi instalację wykonaną z 200 butów-szpilek ofiarowanych jej przez kobiety z całego świata. Buty-kwiaty ułożone zostaną na zielonym dywanie z trawy w Drohobyczu przed tzw. Willą Bianki, gdzie miała mieszkać jedna z bohaterek prozy Schulza. Na koncercie otwierającym Piaty Festiwal wystąpi „Bester Quartet” z Krakowa, zaś wśród teatralnych gości Festiwalu będzie Teatr „Pinokio” z Łodzi, który pokaże doceniony nagrodami spektakl „Bruno Schulz – historia występnej wyobraźni”. Miłośnicy Schulza z Ukrainy po raz pierwszy zobaczą cyfrową wersję „Sanatorium pod Klepsydrą” Wojciecha Jerzego Hasa z ukraińskimi napisami.
Festiwal w Drohobyczu odbywa się co dwa lata. Festiwalowe wydarzenia dzieją się w przestrzeni wielokulturowej architektury – w synagodze, kościele rzymskokatolickim i greckokatolickiej katedrze, jak i w pałacach dawnych magnatów naftowych.
Organizatorami Festiwalu są: Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne im. Igora Menioka Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu, Stowarzyszenie Festiwal Brunona Schulza w Lublinie i Lwowski Akademicki Obwodowy Teatr Muzyczno-Dramatyczny im. Jurija Drohobycza w Drohobyczu.
Więcej informacji o Festiwalu na: brunoschulz.eu, schulzfest.blogspot.com, brunoschulzfestival.org.
