Ciąża to czas szczególnej troski o zdrowie. Przyszła mama pozostaje pod stałą kontrolą lekarską, wykonuje badania okresowe i prowadzi zdrowy styl życia – wszystko z myślą o rozwijającym się maluchu. Takie postępowanie ma na celu wykluczenie schorzeń, które mogłyby zakłócać prawidłowy rozwój dziecka, a także stanowić zagrożenie dla kobiety w ciąży. Jednym z takich schorzeń jest cukrzyca ciążowa, która obecnie rozpoznawana jest u kilku % kobiet w ciąży. Może to być cukrzyca rozwijająca się dopiero w ciąży, ale także cukrzyca zdiagnozowana już wcześniej.
Które kobiety są najbardziej narażone na cukrzycę ciążową?
Cukrzyca ciążowa to zaburzenie gospodarki węglowodanowej, które zazwyczaj rozpoznawane jest w 24 – 28 tygodniu ciąży, czyli podczas obowiązkowego badania doustnego testu obciążenia glukozą. Niekiedy niepokojąco wysoki poziom glukozy na czczo rozpoznawany jest wcześniej, podczas rutynowych badań ciężarnej – wtedy najprawdopodobniej kobieta chorowała na cukrzycę jeszcze przed ciążą, nic o tym nie wiedząc. Typowa cukrzyca ciężarnych rozwija się stopniowo i jest konsekwencją zmian hormonalnych towarzyszących ciąży, które sprzyjają zmniejszeniu wrażliwości tkanek na insulinę oraz zwiększeniu poziomu glukozy we krwi.
Istnieją czynniki ryzyka, które zwiększają ryzyko zachorowania na cukrzycę ciążową. Te najczęściej występujące to:
- nadmierna masa ciała
- wiek powyżej 35 lat
- urodzenie w poprzedniej ciąży dziecka o masie ciała przekraczającej 4 kg
- urodzenie w poprzedniej ciąży dziecka z wadą rozwojową
- przebyte poronienia
- ciąża mnoga
- występowanie cukrzycy w rodzinie
- zespół policystycznych jajników
- nadciśnienie tętnicze
Nie oznacza to oczywiście, że kobiety wolne od wspomnianych czynników ryzyka nie są narażone na rozwój cukrzycy ciążowej. Okazuje się bowiem, że ogromne znaczenie ma także styl życia – przed ciążą i w ciąży; mowa zwłaszcza o aktywności fizycznej oraz diecie.
Profilaktyka i leczenie cukrzycy w ciąży
Dieta w cukrzycy ciążowej powinna normalizować poziom glukozy we krwi – jednocześnie unikać należy groźnych epizodów niedocukrzenia (hipoglikemii). Bardzo ważną kwestią jest kaloryczność diety – nie powinna sprzyjać nadwadze, ale z drugiej strony – powinna umożliwiać charakterystyczny dla poszczególnych okresów ciąży przyrost masy ciała. Ponadto dieta ciążowa powinna obfitować w witaminy i składniki mineralne tak, aby zapobiec rozwojowi niedoborów pokarmowych. Takie warunki spełnić może jedynie dieta ułożona we współpracy z dietetykiem, który dzięki stałemu kontrolowaniu efektów diety zminimalizuje ryzyko powikłań cukrzycy ciążowej.
Zazwyczaj stosowanie odpowiedniej diety w cukrzycy jest wystarczające, aby przywrócić prawidłowy poziom glukozy we krwi. Niekiedy jednak konieczne jest wdrożenie insulinoterapii. Wówczas ciężarna przyjmuje insulinę w formie zastrzyków – oczywiście nadal kontynuując dietę cukrzycową.
