„Tajemnice wichrowych wzgórz” to gratka dla miłośników twórczości rodzeństwa Bronte. Eryk Ostrowski szczegółowo opisuje ich życie oraz analizuje utwory, wysuwając odważne teorie na temat autorstwa jednej z najwybitniejszych angielskich powieści.
Eryk Ostrowski od dawna bada literackie dokonania i biografię sióstr Bronte oraz ich brata. W swojej najnowszej książce skupia się przede wszystkim na twórczości Charlotte i Branwella, który dotąd pozostawał w cieniu uzdolnionych kobiet.
Autor przekonuje czytelników, że brat nie tylko w niczym nie ustępował siostrom, ale swym talentem przewyższał Emily i Anne. Tworzył wspaniałe poematy i liryki oraz prozę, którą można uznać za prekursorstwo modnej dziś literatury fantasy. Był też uzdolnionym rysownikiem i malarzem. I być może stworzył jedną z najsłynniejszych powieści angielskich – „Wichrowe Wzgórza”!
Ta teoria na początku szokuje czytelnika, gdyż wszem i wobec wiadomo, że autorką pełnej emocji i namiętności powieści jest Emily Bronte. Ostrowski przywołuje mnóstwo argumentów na poparcie tej pozornie ryzykownej tezy. Okazuje się jednak, że w swoich przekonaniach nie jest on odosobniony – zagadnieniem autorstwa „Wichrowych Wzgórz” od kilkudziesięciu lat zajmują się liczni badacze prozy wiktoriańskiej. I podają wiele dowodów na to, że powieść ta mogła wyjść spod pióra Branwella.
Wśród najczęściej pojawiających się uzasadnień są szczegółowe i dogłębne analizy poetyckiej i prozatorskiej twórczości kawalera Bronte. Zdają się one zapowiadać mającą dopiero powstać powieść. Już w juweniliach Branwella odnajdujemy fragmenty zbliżone treścią i stylem do wielu scen i tematyki „Wichrowych Wzgórz”. Podobnie rzecz ma się z utworami, jakie napisał później, zwłaszcza po niefortunnym ulokowaniu swych uczuć. Nieszczęśliwa miłość do dużo starszej mężatki oraz późniejsze odrzucenie nie tylko wpędziło młodego mężczyznę w depresję, ale zaowocowało mało znanymi dziś wierszami i wybitnym psychologicznym poematem. W wielu z tych utworów są fragmenty jako żywo przypominające zdania, dialogi, opisy z powieści.
Ostrowski powołuje się na liczne autorytety, ale wysuwa też własne teorie na temat autorstwa „Wichrowych Wzgórz”. Popiera je cytatami z twórczości Branwella, które pierwszy raz zostały przetłumaczone na język polski. To prawdziw gratka dla miłośników prozy uzdolnionego rodzeństwa Bronte. I nadzieja na to, że może niedługo ukaże się jakiś zbiór poezji i prozy zdolnego, lecz niedocenianego dotąd artysty.
To niedocenianie miało swoje korzenie już w czasach współczesnych Branwellowi. Niepochlebne opinie o nim znajdujemy w listach, jakie jego siostra, Charlotte, pisywała do przyjaciółek. Żaliła się na złe prowadzenie brata, jego skłonności do alkoholu i opium oraz do zmiennych nastrojów, które utrudniały życie całej rodzinie.
Równie krytyczny obraz Branwella odmalowała pierwsza biografka Charlotte, Elizabeth Gaskell. Widziała ona w młodym mężczyźnie przede wszystkim zmarnowany talent i kamień u szyi sióstr Bronte oraz ich ojca.
Taki stereotyp przetrwał przez wiele lat i dopiero stosunkowo niedawno zaczęto postrzegać Branwella zupełnie inaczej.
W swojej książce Ostrowski dużo miejsca poświęca relacjom brata z siostrami, skupiając się przede wszystkim na więzi z Charlotte. Dzięki odkrytym w ostatnich dziesięcioleciach dokumentom, zachowanym listom i relacjom świadków, można dość dokładnie prześledzić, jak wyglądało codzienne życie mieszkającego na odludziu rodzeństwa.
Autor opisuje mało znane dotąd epizody, sięga po ciekawe teorie i powołuje się na odkrycia innych badaczy. Wszystkie hipotezy stara się uargumentować i trzeba przyznać, że robi to znacznie lepiej niż w swojej poprzedniej książce „Charlotte Bronte i jej siostry śpiące”.
Niewątpliwą zaletą „Tajemnicy wichrowych wzgórz” jest przybliżenie czytelnikom niesłusznie zapomnianej sylwetki Branwella i jego bogatej, intrygującej twórczości.
Jednocześnie Ostrowski odmalowuje w barwny sposób klimat epoki wiktoriańskiej, jej obyczajowości i tradycji literackich.
Wszystko to sprawia, że liczącą niemal osiemset stron książkę czyta się jednym tchem, niczym najlepszą powieść, w której wątki obyczajowe łączą się z sensacyjnymi elementami.
BEATA IGIELSKA
Książka "Tajemnice wichrowych wzgórz" Eryka Ostrowskiego ukazała się 8 maja 2017 r., nakładem wydawnictwa PWN
