Dla duszy gram to zbiór wierszy i piosenek prawie wszystkich jak informuje nas o tym podtytuł. Andrzej Poniedzielski to jeden z niewielu, o ile nie jedyny kabareciarz, który zapewni nam nie tylko sporą dawkę rozrywki i śmiechu, ale także porwie nieco intelekt. W przeciwieństwie do innych grup kabaretowych, które starają się raczej go wyciszyć, aby móc nas rozbawić. Andrzej Poniedzielski jest poetą, satyrykiem, którego się kocha bądź nie. Albo trafi do nas jego specyficzny humor, albo nie.
Poniedzielski w swoich utworach podejmuje raczej tematy ogólne, o czym świadczą choćby same tytułu kolejnych wierszy: Człowiek, Życie, Pieniądze itd. Często posługuje się trawestacją łącząc nierzadko podniosły styl z tematem niezwykle prozaicznym. Świetnie operuje także przeciwieństwami, niekiedy wywołując niezwykle groteskowy efekt.
Najważniejszą jednak bronią Poniedzielskiego jest satyra. Śmieje się z naszych polskich przywar, z różnic pomiędzy płciami, z kraju, społeczeństwa, a nawet czasu. Śmiech ten nie jest jednak pusty. Kiedy przeminie, Poniedzielski pozostawia nam myśl, której warto poświęcić nieco czasu. Takie są właśnie jego wiersze, w jednej chwili wybuchamy śmiechem, by zaraz później oddać się krótkiej zadumie.
(…) po wywrotowcach ślad na wrotach
Wiosną najlepiej kwitnie dżem
W ciągłej promocji jest głupota
I można wygrać domek z bzem (psem)1
Oczywiście jako Mistrz Mowy Polskiej w swoim tomiku Dla duszy gram nieustannie udowadnia, że zasługuje na ten tytuł. Ytwór Mowa polska najlepiej czytać na głos:
„Mowo polska
Ty moja szyszczawo
Szczebiocąca w szczypiorku i szczawiu
Oszczególnych przyczynach przemian w przylaszczek
W czas przszczół się pszczelenia
(….)
Szczszczaj sobie
Szemrz po barach
Brzmij w szuwarach
Zaszczyć sobą tekst piosenki
Nic stwardniałaś nam przez tyle wieków mrocznych
Mam nadzieję, że teraz też nie dasz się zmiękczyć.2
Utwory Poniedzielskiego to nieustanna zabawa językiem polskim. Nie tylko jego dźwięcznością, rytmiką, ale także znaczeniem pojedynczych słów. Utarte frazesy odświeża i wyśmiewa, zastane pojęcia wrzuca w całkiem inne pole znaczeniowe, mistrzowsko wręcz posługuje się dwuznacznością.
Czytając tomik Dla duszy gram niejednokrotnie odniosłam wrażenie, że utwory w nich zawarte pozbawione osoby poety są bardziej pozytywne niż wyśpiewane przez niego na scenie. Jednocześnie jednak pozbawione są głębi, którą Poniedzielski dodaje do swoich utworów na scenie w obecności widzów. Przez to tomik ten czyta się lekko i przyjemnie, pozostawia po sobie pewną prostą radość, jednak równie lekko wietrzeje z głowy.
Dla duszy gram jest pewnego rodzaju podsumowaniem całej kariery scenicznej Poniedzielskiego. Tworzy zbiór niezwykle wartościowy nie tylko z powodu swojego „rozliczeniowego” charakteru, ale także jako zestaw prostych, radosnych myśli, które pozwolą nam na uśmiech nawet w najbardziej beznadziejnej sytuacji.
Andrzej Poniedzielski, Dla duszy gram
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka, 2016
- A. Poniedzielski, O Epoko, w: Andrzej Poniedzielski, Dla duszy gram, Prószyński i S-ka, 2016
- A. Poniedzielski, Mowo polska, w: Andrzej Poniedzielski, Dla duszy gram, Prószyński i S-ka, 2016
