Bezlitosne autorstwa Agnieszki Haski i Jerzego Stachowicza to studium poświęcone najokrutniejszym kobietom dwudziestolecia międzywojennego.
Punktem wyjścia do napisania tej książki jest odzyskanie przez Polskę niepodległości i nadanie kobietom praw obywatelskich, co w konsekwencji przyczyniło się do równouprawnienia także w sferze kryminalnej, kojarzonej (zwłaszcza ówcześnie) raczej z mężczyznami. I choć celem autorów było ukazanie emancypacji w tej kwestii, to nie dajcie się zwieść tytułowi: kobiety bardzo silnie zaznaczyły swoją obecność w przestępczym światku, ale nie zdołały go zdominować. Panie często działały wespół z mężczyznami, a czasami prowokowały ich do wkroczenia na drogę zła, dlatego w książce nie brakuje także opisów przestępstw popełnionych przez panów.
Jednakże na początku autorzy prezentują najbardziej znane "kobiece" zbrodnie tamtych czasów: czytelnik otrzymuje szczegółowe opisy przestępstw popełnionych przez Ritę Gorgonową, Helenę Macoch czy Aleksandrę Piotrowską vel Dybowską. Oprócz dogłębnego studium każdego przypadku, autorzy przytaczają także obszerne relacje prasowe dotyczące poszczególnych zdarzeń. Wklejone w tekst artykuły z gazet pozwalają jeszcze lepiej wczuć się w atmosferę tamtych zbrodni oraz uzmysławiają, jak ogromne emocje wśród opinii publicznej budziły opisywane wydarzenia.
Poza wspomnianym powyżej przeglądem najbardziej elektryzujących zbrodni, autorzy dużo miejsca poświęcili występkom popełnionym z i w imię miłości. Głównymi motywami przestępstw opisanych w tym bloku były oczywiście zazdrość i zemsta, efektami których były mniej lub bardziej wyrafinowane akty przemocy równie chętnie popełniane przez obie płcie. Ale co tam zazdrość, w tej części przytoczona została chyba najbardziej rozbrajająca i absurdalna historia jaką można sobie wyobrazić. Chodzi o okradanie mleczarza przez młodą kobietę, która wynosiła z zakładu produkty spożywcze, ponieważ... chciała przed ślubem podkarmić swojego wychudzonego narzeczonego. I prawie się udało – do pełni szczęścia zabrakło 5 kilogramów. Niestety, ponieważ prawie robi wielką różnicę, to zamiast na ślubnym kobiercu, Stasia i Piotruś wylądowali w areszcie. Ja natomiast do tej pory nie mogę się zdecydować, czy ta historia bardziej mnie rozbawiła, czy może jednak wzruszyła.
Bezlitosne to książka, która ukazuje nie tylko największe zbrodniarki dwudziestolecia międzywojennego. Autorzy przywołują bardzo szerokie spectrum zbrodni: od tych popełnionych z zazdrości, próżności i miłości przez przestępstwa z biedy, desperacji i w imię lepszego jutra. Przykłady pochodzą z różnych sfer i środowisk. Haska i Stachowicz nie zapomnieli również o tych, którzy w nowej rzeczywistości byli ofiarami zarówno morderców i złodziei, jak i stręczycieli czy sutenerów. Dzięki temu książka daje pełny obraz międzywojnia. Ukazuje trudy i niebezpieczeństwa codziennego życia w tamtym okresie, ale także słabość państwa, które postawione w nowej sytuacji nie było w stanie zapewnić swoim obywatelom dostatecznej ochrony przed przestępcami i oszustami.
Pomimo specyficznej tematyki Bezlitosne to przyjemna lektura. Książka zawiera mnóstwo anegdot i nieznanych szerzej faktów historycznych. Autorzy bardzo solidnie wykonali swoją pracę przekopując mnóstwo materiałów źródłowych, głównie artykułów prasowych. Do tego oko cieszy ładne i estetyczne wydanie: oprócz przejrzystej treści książka zawiera mnóstwo zdjęć i skanów artykułów gazetowych, wśród których można znaleźć wiele dodatkowych "smaczków".
©Anna Balcerowska
Agnieszki Haski, Bezlitosne
Wydawnictwo Akurat, 2015
Liczba stron: 352
