Czy kiedykolwiek pchałeś zepsutego małego Fiata po ulicy? Dostajesz 5 punktów za tak; dodaj jeszcze 2 punkty, jeśli musiałeś go w końcu zostawić gdzieś na poboczu; 0 punktów za nie. – Do sprawdzenia swojego stopnia polskości zachęca Laura Klos Sokol w swojej książce „Shortcuts to Poland”.
Autorka jest Amerykanką, która stara się być możliwie obiektywna w swoich wnioskach, balansując zręcznie pomiędzy swoją amerykańskością a polskością. Nie stroni jednak od krytyki obu kultur, obalania bądź przychylania się do stereotypów. Referencje, jako sprawnej obserwatorki zapewnia jej wykształcenie, osiemnastoletni pobyt w Polsce, mąż Polak, córka i dwa psy. Laura Klos Sokol przybyła do Polski na roczne stypendium doktorskie, które zmieniło się w pobyt stały i serię felietonów. Jak to mówią, nieważne jak się zaczyna, lecz ważne jak się kończy.
Książka wydaje się nastawiać czytelnika, czyli głównie obcokrajowca, na otwartość, uczy cierpliwości w kontaktach z Polakami. Opisując naród, jego tradycję i obyczaje nie można nie uciec od generalizacji i uproszczeń, do czego autorka przyznaje się na wstępie. Nie jest to jednak publikacja przeznaczona wyłącznie dla obcokrajowców. Cieszy się popularnością wśród polskich czytelników, zwłaszcza uczących się języka angielskiego. Klos Sokol zagłębia się w różnice językowe, ostrzega przed „zakamarkami językowymi” i tzw. false friends. Szczególnie popularny okazał się artykuł P is for Prefix (P jak Prefiks). Dla wielu Polaków jest to pierwsze w życiu zetknięcie się z lingwistyczną analizą polskiej fleksji przeprowadzoną na przykładzie brzydkiego słowa na p.
Refleksje i spostrzeżenia bazują w większości na bezpośrednich kontaktach z Polakami w najbliższym otoczeniu. Pod lupę wzięte zostaje najbliższe środowisko autorki, czyli Warszawa. Czytelnicy z innych części Polski mogą być zaskoczeni definicjami słów, takich, jak Cieć, czy Lanser, bo nie funkcjonują one tak samo w ich systemie językowym. Zgodzą się natomiast, co do roli, jaką pełni czosnek w domowej medycynie, czy też powszechności gestu zapraszającego do degustacji napojów alkoholowych. Mimo, że nie zostały przeprowadzone specjalne badania społeczne w tym temacie, Laura Klos Sokol bardzo trafnie analizuje doświadczenia, kusi się nawet o teorie. Tłumaczy na podstawie porównań i anegdot, zachęca czytelników do nauki na jej własnych błędach.
To już trzecia edycja Shortcuts to Poland, poszerzona o nowe artykuły i aktualizacje. Wskazuje to, jak niezwykle trudno jest uchwycić wspólny mianownik w społeczeństwie, którego pokolenia oddalają się od siebie światopoglądowo i kulturowo w bezprecedensowym tempie. Autorka jest świadoma, że Polacy znajdują się w bardzo interesującym momencie rozwoju, jako naród w postrzeganiu zewnętrznym. Mam przyjemność polecić tę książkę i wyrazić nadzieję, że doczekamy się większej liczby tego typu publikacji, nawet krytycznych w sposób bardziej odważny. Z pewnością pozwoli nam to spojrzeć na siebie samych z większym dystansem i zrozumieć sposób, w jaki odbierają nas obcokrajowcy. Zarówno ci tolerancyjni, jak i ci mniej tolerancyjni.
A Polish woman was attending a formal meeting at a ministry. On the table was a plate of cookies. She asked about taking one but someone told her, “No, don’t bother. They’ve been there for ten years.”
Laura Klos Sokol
©Justyna Białogłowicz
Shortcuts to Poland
Laura Kłos Sokół
Wydawnictwo: International Publishing Service
Warszawa 2000
Liczba stron: 192, okładka miękka
