Książka Marvina Harrisa, dla której punkt wyjścia stanowi obserwacja ruchów religijnych na wyspach Oceanu Spokojnego, jest kluczową publikacją w dorobku tego amerykańskiego antropologa i krytyka kultury.
Znaczna część podzielonej na tematyczne eseje rozprawy to polemika z postheideggerowskimi paradygmatami teorii humanistyki, poszerzająca horyzont dyskusji o problem relacji między postkolonializmem a dyskursem późnego kapitalizmu. Harris szczególny nacisk kładzie na symboliczną rolę rozwoju technologicznego, a liczne odniesienia literackie i historyczne czynią z "Kultu cargo" nie tylko książkę istotną dla współczesnej antropologii, ale i porywającą, wielowątkową grę z językiem i kulturą Zachodu.
W przekładzie na język polski ukazała się dotąd jedna książka Harrisa: "Krowy, świnie, wojny i czarownice. Zagadki kultury" (tł. Krystyna Szerer, PIW, Warszawa 1985).
"Poezja miłosna czasów nowożytnych rodzi się pod dwuznacznym szyldem parodii. 'Canzoniere' Petrarki, świadomie zrywający z tradycją trubadurów, to próba ocalenia poezji przed parodią. Recepta jest nie tylko prosta, ale i skuteczna: ścisły monolingwizm. Tak więc świadomość w procesie przygotowawczym przeprowadza - jako przygotowanie założenia teleologicznego - akty analizy i syntezy, zaś - jako ich wynik - tworzy nowe założenie teleologiczne, które bądź powtarza wcześniejsze, bądź je modyfikuje, bądź radykalnie kształtuje na nowo. Dzięki takiemu bezpośredniemu myśleniu, jakim jest refleksja, romantycy osiągają absolut. W charakterze koronnego świadka może nam posłużyć Gervinus. Jest nie tylko autorem pierwszej naukowej historii literatury - ale także pierwszej (i jedynej) historii filologicznej. Kolejnym przykładem takiej natchnionej roboty poetyckiej są połączone elipsą dystychy 'The Shepherd's Calendar', które na dłuższą metę mogą wprawdzie męczyć, ale żywo ewokują obrazy mnożącego się świata, w których nagromadzenie szczegółów jest równie przekonujące, jak w dziecięcej rymowance 'The House that Jack built', jednym z ulubionych utworów młodego Clare'a."
"Pascal to światowiec wśród ascetów i asceta wśród światowców; i w nim wiedza świecka i pasja ascetyczna złączyły się w jedną indywidualność. Czy jednak fenomen ten nie musi być spotykany także w obrębie przygotowawczej analizy fundamentalnej, analityki jestestwa? Czy można stąd wywieść podstawę koniecznego współwystępowania bycia i prawdy? Co to oznacza dla tak skodyfikowanej i zorganizowanej struktury, jaką jest późnodziewiętnastowieczna powieść realistyczna? Nasuwa się wyobrażenie czegoś w rodzaju ukrytego pod Rewolucją moralnego spisku, którego celem byłoby zmuszenie bezczynnej ludzkości, pozbawionej poczucia swej nieodzownej społecznej roli, do uświadomienia sobie własnej winy."
O tej trudno dostępnej książce wspomniał w posłowiu do poems Andrzej Sosnowski. Premiera jego książki już 1 marca.
"Kult cargo. Kredyt i czas"
Marvin Harris
red. i tłum. P. Szelej
Wydawnictwo Alethea
Warszawa-Olsztyn 1990
