Smak i zapach śródziemnomorskich cytrusów wpleciony w piękną historię o życiu i przemijaniu.
Trudniej o takie zachowanie w sytuacji, kiedy tradycja i kultura co chwila przerywane są nalotem bombowców, a głos pamięci narodowej zakłócany wybuchem bomby. W takiej sytuacji znajduje się bohaterka powieści Mariji Knezevic.
Tytułowa Ekaterini to Greczynka, która przeżyła piekło wojen bałkańskich i zmieniających się reżimów. Urodziła się w przedwojennej Grecji, a zmarła w granicach rozpadającej się Jugosławii.
„Ekaterini" to historia opowiedziana z perspektywy wnuczki, która na podstawie opowieści zasłyszanych od innych członków rodziny, ale także na kanwie własnych wspomnień podjęła próbę odtworzenia losów swojej rodziny. Autorka przedstawiła losy trzech pokoleń, które spaja postać głównej bohaterki. Czytelnik poznaje Ekaterini jako małą dziewczynkę i zaczyna razem z nią wędrówkę przez życie. Na kartach powieści Ekaterini dorasta, wychodzi za mąż, rodzi dzieci i nieuchronnie starzeje się. Na uwagę zasługuje sposób przedstawienia głównej bohaterki. Knezević zadbała o każdy szczegół dotyczący charakteru, wyglądu i zachowania Ekaterini. Jej życie przypadło na kilka wojen, dłuższych lub krótszych, mniej lub bardziej brutalnych i okrutnych. Jednak czytając te historię miałam nieodparte wrażenie, że to zło toczy się obok bohaterki, a ona skutecznie wypycha je poza swoją świadomość i żyje „swoją" codziennością, czyli domem, wychowaniem córek i szyciem dla bogatych dam. Wojna oczywiście daje o sobie znać, ale nie ma przewagi nad Ekaterini i jej sposobem życia. Trudno powiedzieć, czy wynika to z faktu, iż kobieta nie przyjmuje wojny do świadomości, czy też może tak bardzo się do niej przyzwyczaiła, że taki stan stał się dla niej elementem codzienności. Jakakolwiek nie byłaby odpowiedź na to pytanie - taka postawa zdumiewa i zasługuje na uznanie.
Poznając losy jednej rodziny, czytelnik dostaje jednocześnie dużą dawkę informacji na temat historii, kultury i obyczajów kilku bałkańskich narodów: Greków, Chorwatów i Serbów. Zadziwiające, jak bardzo historie tych narodowości nakładają się na siebie i przenikają się wzajemnie. Uwarunkowania polityczno - etniczne nie są najważniejszym wątkiem utworu, ale wplecenie go w strukturę opowieści doskonale obrazuje sytuację i oddaje specyfikę Bałkanów.
„Ekaterini" to kolejna powieść z serii Europejki, do rąk polskich czytelników dotarła za pośrednictwem wydawnictwa Czarne. Podobnie jak inne pozycje z tej edycji, „Ekaterini" ukazuje świat przez pryzmat kobiet, ich problemów i pragnień. Nie mogło zatem zabraknąć miejsca na opisy trudnych relacji łączących matkę, babcię, córkę i wnuczkę. Relacje te zostały ukazane przez pryzmat tego, co łączy, a nie tego, co dzieli pokolenia. Dla Ekaterini i jej rodziny tymi elementami spajającymi są przede wszystkim muzyka i film. Momentami powieść ma właśnie charakter filmu - autorka ukazuje niektóre sceny niczym filmowe kadry.
„Ekaterini" to poetycka opowieść o przemijaniu, ale także o afirmacji życia. Losy bohaterki są egzemplifikacją tego, że bez względu na przeciwności losu życie może być piękne. Na owo piękno może składać się nie tylko obecna sytuacja, ale także marzenia i wspomnienia miłości, młodości, nieograniczonej wolności, szumu morza, smaku i zapachu cytrusów. Ekaterini dowodzi, jak ogromne znaczenie dla poczucia szczęścia mają drobiazgi, niuanse, których ludzie często nie potrafią, albo nie chcą dostrzec. Z tej małej książeczki wypływa jeszcze wiele innych, cennych i bardzo mądrych nauk.
Autorka, Marija Knezević jest poetką, prozatorką i eseistką. W Polsce najbardziej znane są jej poezje, których wydała aż siedem tomików. Zamiłowanie autorki do poezji widać także w „Ekaterini". Z kart powieści bije poetyckość, piękny i jednocześnie prosty język dodatkowo uprzyjemnia czytanie.
"Ekaterini" - Marija Knežević
Wydawnictwo Czarne
Liczba stron: 200
ISBN: 978-83-7536-027-1
