„Światło w mroku” – filmy na temat ludobójstwa Ormian

Cykl filmów „Światło w mroku” proponowany przez Instytut Grotowskiego, to dokumentacja opowieści, tych którzy cudem przeżyli ludobójstwo Ormian. Sto lat temu ponad 1,5 miliona Ormian mieszkających w Turcji zostało wygnanych z domu i zamordowanych.

Pierwszy pokaz filmów z cyklu „Światło w mroku” rozpocznie się 6 maja. Zaprezentowane zostaną dwa krótkie filmy: „Szczekająca wyspa” – animacja nagrodzona Złotą Palmą na festiwalu w Cannes w 2010 roku oraz film dokumentalny „Nienawidzę psów! Ostatni z ocalałych”. „Szczekająca wyspa” to metaforyczny obraz Konstantynopola w 1910 roku, kiedy to ulice są pełne bezpańskich psów. Nowy rząd rozpoczyna akcję deportacji w celu oczyszczenia miasta. Szwedzki film „Nienawidzę psów! Ostatni z ocalałych” opowiada historię Garbisa, jednego z ostatnich ocalałych z ludobójstwa Ormian. Garbis jako młody chłopiec został zmuszony do wzięcia udziału w marszu śmierci przez pustynię Deir ez-Zor, podczas którego, podobnie jak tysiące innych Ormian, stracił całą rodzinę. Tragiczne wydarzenia z dzieciństwa odcisnęły na bohaterze głębokie piętno, ale mimo traumy udało mu się zbudować nowe życie. W wieku 99 lat spotkał towarzyszkę życia Setę, z którą mieszka w Paryżu, kilka przecznic od Łuku Triumfalnego. Codziennie czyta prasę, śledząc starania Turcji o przyjęcie do Unii Europejskiej. 

Odwołanie do marszu przez pustynie dzisiejszych Syrii i Iraku znaleźć można w filmie Suzanne Khardalian „Tatuaże babci”, którego prezentacja zaplanowana została na 13 maja. Reżyserka wyrusza w podróż w poszukiwaniu prawdy o swojej zmarłej babci, której twarz pokrywały osobliwe tatuaże. Wszyscy w rodzinie zdawali się znać historię tej nieco dziwnej, stroniącej od kontaktu fizycznego kobiety, ale nikt nigdy jej nie opowiadał. Bolesna podróż w przeszłość prowadzi przez Armenię, Liban, Szwecję i Syrię, rzuca także światło na losy innych Ormianek wygnanych z osmańskiej Turcji w czasie pierwszej wojny światowej.

20 i 27 maja zaprezentowane zostaną dwa filmy z trylogii „Świadkowie”, których scenarzystą, reżyserem i producentem jest Jacob Michael Hagopian. W filmach „Głosy z jeziora” (2000), „Niemcy i ukryte ludobójstwo” (2003) i „Rzeka spłynęła krwią” (2009) wykorzystano wywiady filmowe z 400 osobami, które w 1915 roku przeżyły ludobójstwo Ormian lub były jego świadkami. Hagopian przedstawia kronikę zagłady przez Turków niemal całej populacji Ormian w dawnym Imperium Osmańskim, państwie bez demokratycznych tradycji, w którym łamanie praw człowieka było na porządku dziennym. Filmy dokumentują systematyczne działania tureckich liderów (takie jak deportacje do odległych zakątków pustyni w pobliżu Dajr az-Zaur oraz masakry i czystki etniczne nad Eufratem), których celem było unicestwienie Ormian w Imperium Osmańskim.    

20 maja pokazany zostanie pierwszy pełnometrażowy film dokumentalny na temat ludobójstwa Ormian. Film „Głosy z jeziora. Ukryte ludobójstwo” powstał po 25 latach pracy. Twórcy skupili się na tragedii mieszkańców Kharpert-Mezreh, jednego spośród 4000 miast i wsi byłego Imperium Osmańskiego, gdzie w 1915 roku dokonano masowej zagłady mieszkańców. Widzowie poznają relacje naocznych świadków tragedii: amerykańskich i europejskich urzędników, misjonarzy i wychowawców oraz Ormian i ich potomków. Po raz pierwszy ujawnione zostały ukrywane raporty, dokumenty i pamiętniki. Na potrzeby filmu nieczytelne czasopisma odczytano przy użyciu nowoczesnej technologii cyfrowej.

27 maja przedstawiona zostanie poruszająca saga o ludziach, którzy odbyli długą przymusową podróż ku śmierci. Cykl zakończy film „Rzeka spłynęła krwią”.

Pokazy filmów odnoszących się do ludobójstwa Ormian będą odbywać się w kolejne środy maja o godz. 19.00 w Sali Kinowej Instytutu Grotowskiego.

Wstęp na pokazy jest wolny.